Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού

Προ ημερών εκδόθηκε το βιβλίο του κ. Σταύρου Νικ. Μποζοβίτη, θεολόγου, «Σύλλογοι και Αδελφότητες στο Σώμα του Ζώντος Χριστού» από τις εκδόσεις «Σωτήρος». Το βιβλίο επεξεργάζεται το γνωστό θέμα, κάνει αναίρεση των κατηγοριών κατά των αδελφοτήτων και τεκμηριώνει τις θέσεις του ιστορικά και εκκλησιολογικά, με τρόπο που πείθει κάθε αντικειμενικό αναγνώστη. Για να μην αδικήσουμε κάποιο τμήμα του με την αποσπασματική παράθεσή του, δημοσιεύουμε εδώ τον επίλογο, ο οποίος κλείνει το βιβλίο με το σαφέστερο τρόπο:

Ώρα τελικής ευθύνης

Ένας επίλογος σ’ αυτήν εδώ την ιδιότυπη εργασία ίσως θα απαιτούσε μια ανακεφαλαίωση των σημαντικότερων σημείων και συμπερασμάτων μας.

Αντί όμως γι’ αυτό, αντί μιας ψυχρής αριθμήσεως των τελικών κρίσεων, θα προτιμήσουμε να μείνουμε στην ατμόσφαιρα του χρέους στο παρόν και στην εναγώνια ενατένιση του επερχομένου σκοτεινού μέλλοντος. Για να συνειδητοποιήσουμε καλύτερα πού βρισκόμαστε και προς τα πού πορευόμαστε.

Και επομένως…

Στην κατ’ εξοχήν κρίσιμη αυτή καμπή της ιστορίας είναι αναγκαίο να εννοήσουμε ότι δεν υπάρχει πλέον καιρός για αντεγκλήσεις μεταξύ μας. Μεταξύ όλων μας οι οποίοι αξιωθήκαμε να δεχθούμε το βασιλικό Χρίσμα του Αγίου Πνεύματος στα μέτωπά μας και να μετέχουμε κατά την ανερμήνευτη βουλή και συγκατάβαση του Δημιουργού μας στο πανάχραντο Σώμα του ζώντος Χριστού.

Κληρικοί και λαϊκοί, Ενορίες, Μοναστήρια και Αδελφότητες έχουμε ελεηθεί απείρως από την άπειρη αγάπη του ελεήμονος Θεού να συμμετέχουμε στην πορεία του λαού του Θεού διά μέσου της ερήμου του αποστατημένου κόσμου. Δεν είμαστε κριτές αλλήλων. Αλλά αλλήλων σύνδουλοι και αλλήλων μέλη.

Μέσα στο σύγχρονο «κατακλυσμό της αμαρτίας» οφείλουμε να κρατάμε σφιχτά τα χέρια μεταξύ μας, ενισχύοντες, παρακαλούντες αλλήλους «καθ’ εκάστην ημέραν άχρις ού το σήμερον καλείται, ίνα μη σκληρυνθή τις» εξ ημών «απάτη της αμαρτίας» (Εβρ. γ΄ 13).

Η Ορθοδοξία είναι ζωντανός οργανισμός και σε κάθε εποχή μπορεί να δίνει τη μαρτυρία της χρησιμοποιώντας κάθε φορά τους προσφορότερους τρόπους. Στον όσιο γέροντα ασκητή π. Παΐσιο τον Αγιορείτη κάποιοι επισκέπτες έλεγαν κάποτε επιμόνως ότι «πρέπει να διαλύσουμε τις θρησκευτικές οργανώσεις». Και ο πνευματέμφορος άνθρωπος του Θεού απάντησε κοφτά και ελεγκτικά ταυτοχρόνως: «Σήμερα όλα τα παιδιά του διαβόλου έχουν φτιάξει αναρίθμητες οργανώσεις για το κακό. Διαλύστε πρώτα αυτές και έπειτα ελάτε και ό,τι στραβό βρούμε στις θρησκευτικές οργανώσεις να κοιτάξουμε να το διορθώσουμε».

Αυτήν την αλήθεια για τις αναρίθμητες οργανώσεις του κακού ίσως δεν πρέπει ποτέ να τη λησμονούμε όλοι μας. Γιατί είμαστε ασφυκτικά περικυκλωμένοι απ’ αυτές. Και σε λίγο ίσως θα είμαστε και αλυσοδεμένοι με τα ηλεκτρονικά δεσμά που ετοιμάζουν.

Ο προβληματισμός για τα επερχόμενα δεινά δεν μπορεί να διαφεύγει από το οπτικό μας πεδίο σήμερα. Ένας Επίσκοπος της Εκκλησίας μας το διετύπωσε αυτό με ένα θαυμαστό και προφητικό συνάμα λόγο. «Η Εκκλησία – είπε – στην εποχή μας πρέπει να ετοιμάζει μάρτυρες»!

Η δραστηριοποίηση των λαϊκών, η αναζωογόνηση των Μοναστηριών και η δημιουργική ζωντάνια των Αδελφοτήτων ίσως να αποτελεί μία μυστική ενέργεια του Παρακλήτου Πνεύματος, προκειμένου να προετοιμάσει την Εκκλησία για επερχόμενο βαρύ χειμώνα.

Και έχουμε χρέος μέσα σ’ αυτό το πολικό ψύχος να εναγκαλισθούμε με θερμότητα ψυχών αλλήλους για να κρατηθούμε ακλόνητοι στην πίστη, «έως αν παρέλθη η οργή Κυρίου» (Ησ. κστ΄ 20).

Περιεχόμενα

• Πρόλογος

• Εισαγωγικές Επισημάνσεις

• Εισαγωγή στο πρόβλημα

Μέρος πρώτο

Η μαρτυρία της ιστορίας

Α. Αρχή και γένεση των αδελφοτήτων

Β. Αιτία και σκοπός της γενέσεως των αδελφοτήτων

1. Η αιτία
2. Ο σκοπός

Γ. Αδελφότητες στην αρχαία Εκκλησία και το Βυζάντιο

1. Αδελφότητες των «Κοπιατών» ( Fossores)
2. «Σπουδαίοι» – «Φιλόπονοι»

α) Οι Αδελφότητες των «Σπουδαίων»

i ) Οι «Σπουδαίοι» της Ιερουσαλήμ

ii ) Οι «Σπουδαίοι» της Κωνσταντινουπόλεως

iii ) Οι «Σπουδαίοι» της Κύπρου

iv) Οι «Σπουδαίοι» της Αιγύπτου

β) Οι Αδελφότητες των «Φιλοπόνων»

i) Οι «Φιλόπονοι» της Αιγύπτου

ii) Οι «Φιλόπονοι» της Αντιοχείας

iii) Οι «Φιλόπονοι» της Βηρυττού

3. Οι «Διακονίες»
4. Άλλες Αδελφότητες

α) Οι «Παραβαλανείς»

β) Η Αδελφότης «Ασκητήριον»

γ) Το «Σύστημα» Θεοδώρου του Στουδίτου

δ) Αδελφότητες Διακονίας Εικόνων

i ) «Διακονία των Αδελφών Παναγίας της Ρωμαίας»

ii ) Αδελφότης «Παναγίας Ναυπακτιωτίσσης»

iii ) Η του Ναού του Προδρόμου

iv ) Η της Παναγίας της Οδηγητρίας

ε) Ο Παρθενών του Καλοκτένους

Ϛ ) Διάφορες Αδελφότητες

Δ. Η μυστηριώδης σιωπή

Ε. Οι Αδελφότητες στην Περίοδο της Τουρκοκρατίας

ΣΤ. Η πανορθόδοξη πράξη

Μέρος Δεύτερο

Η Εκκλησία της Ελευθερίας

Α. Το καίριο ερώτημα

Β. Η Εκκλησία

1. Το μυστήριο του ενός Σώματος
2. Το θαύμα της μοναδικότητος του προσώπου
3. Ενότητα και ελευθερία

Γ. Η οργανωτική δομή

1. Η ιερωσύνη

α) Ο Επίσκοπος

β) Η διάρθρωση της Επισκοπής

γ) Το Συνοδικό σύστημα

2. Ο Λαός του Θεού (το «Βασίλειον Ιεράτευμα»)

Δ. Οι χαρισματικοί θεσμοί

1. Τα εκκλησιαστικά ιδρύματα
2. Τα προσκυνήματα
3. Ο Μοναχισμός

α) Μορφές μοναχικής ζωής

β) Μοναχισμός και επισκοπική δικαιοδοσία

γ) Τα χαριστικά Μοναστήρια

δ) Τα ελεύθερα και αυτοδέσποτα Μοναστήρια

ε) Η σοφή λύση

Ϛ ) Η εκκλησιαστικότητα του Μοναχισμού

4. Τα μετόχια
5. Οι Αδελφότητες

Οι Αδελφότητες και οι σταθεροί θεσμοί της Εκκλησίας

Μέρος Τρίτο

Η θέση των σημερινών αδελφοτήτων μέσα στο εκκλησιαστικό σώμα

Α. Οι ιστορικές συγκυρίες του νέου ελληνισμού

Β. Ο ιερομόναχος Ευσέβιος Ματθόπουλος

Η δημιουργία της «Ζωής»

Αποτίμηση του έργου και της μορφής του π. Ευσεβίου

Γ. Η «Ζωή» και οι άλλες σημερινές αδελφότητες

Δ. Κατηγορίες κατά των αδελφοτήτων

1. Κατηγορίες περί αντικανονικής συγκροτήσεως και λειτουργίας

α) Η νομοθετική κατοχύρωση των Αδελφοτήτων

β) Συγκρότηση και λειτουργία των Αδελφοτήτων

γ) Η αυτονομία των Αδελφοτήτων

2. Οι κατηγορίες για προτεσταντική εκκλησιολογία
3. Το πνεύμα και η μέθοδος εργασίας των αδελφοτήτων

Ε. Η μορφή των Αδελφοτήτων

ΣΤ. Παρόν και μέλλον των Αδελφοτήτων

Ώρα τελικής ευθύνης (Αντί επιλόγου)