Loading...Τι να περιττολογώ; είναι ομολογούμενο, αυτόπιστο και αναντίρρητο απ’ όλους, το πολυθρήλητο αυτό αξίωμα, που λέει ότι βλέποντας κάποιον γεννιέται ο έρωτας. Όπως και από το αντίθετο, να μην επιθυμείς, γεννιέται απ’ το να μη βλέπεις. Αυτό λέει και το απόφθεγμα εκείνο του Σειράχ που λέει “Πορνεία γυναικός, εν μετεωρισμοίς οφθαλμών” (Σειράχ 26, 9). Γνωρίζοντας αυτό το πράγμα και πολλοί από τους Αρχαίους Έλληνες με το να μη βλέπουν απέκτησουν το να μην επιθυμούν. Γι’ αυτό ο Αλέξανδρος τις κόρες του Δαρείου, που ήταν ξακουστές για τη θαυμαστή ομορφιά τους, κατά το μέγα Βασίλειο, ούτε να τις κοιτάξει δεν τόλμησε. (Λόγος προς τους νέους). Γι’ αυτό και ο Κύρος την Πάνθεια, σύζυγο του Αβραδάτου *, και ο Καμβύσης την ιέρεια της Άρτεμης, που ξεχώριζαν σε ομορφιά από τις υπόλοιπες γυναίκες, αρνήθηκαν να τις κοιτάξουν. Χαρακτηριστικό είναι και το επιχείρημα του Σωρείτη, το οποίο αναφέρει κάποιος αββάς στο γεροντικό. Είναι λοιπόν ο Σωρείτης γυμνός.
Αυτό που δεν ειδώθηκε, λέει, δεν το δέχεται η διάνοια.
Αυτό που δε δέχεται η διάνοια, δεν κινεί τη φαντασία.
Αυτό που δεν κινεί τη φαντασία, ούτε το πάθος κινεί.
Και αν δεν κινείται το πάθος, υπάρχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.
Άρα αυτό που δεν ειδώθηκε, παρέχει γαλήνη στο εσωτερικό μας.
Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι κι αυτό που λέει κάποιος σοφός: “Αυτός που απλώνει τα μάτια του σε ξένη ομορφιά, όχι πλέον κόρη, αλλά πόρνη έχει την κόρη του ματιού”, συμφωνώντας έτσι με τον άγιο Ισίδωρo που είπε πως “όχι μόνο το σώμα ανέπαφο, αλλά και oι βολές των οφθαλμών, τις οποίες γι’ αυτό ακριβώς τις ονομάζουμε κόρες, πρέπει να είναι παρθένες” (Επιστολή 1273 Παύλω πρεσβυτέρω). Αλλά και αυτή ακόμη η φύση περιέκλεισε τους οφθαλμούς εντός των βλεφάρων, σαν παρθένες μέσα σε δωμάτια, ώστε σαν παρθένες να ντρέπονται, όταν βρίσκονται έξω από τα δωμάτιά τους, να βλέπουν τα τυχαία πρόσωπα, όπως είπε ο ίδιος άγιος. Γι’ αυτό λέει ωραία και ο άγιος Ιωάννη της Κλίμακος “Ας αποφεύγουμε πάση θυσία το να βλέπουμε και να ακούμε τον καρπό και δε θα συγκατατεθούμε ούτε να τον γευτούμε. Γιατί αναρωτιέμαι, αν από το Δαβίδ τον προφήτη, θεωρούμε ισχυρότερους τους εαυτούς μας” (Λόγος 15).
*Δεν μπορώ εδώ να αποσιωπήσω, ως κάτι αξιόλογο που συντείνει στην υπόθεση υτή, εκείνο που ακολούθησε σχετικά με την ωραιότατη Πάνθεια εκείνη, όπως το αναφέρει ο άγιος Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης. Ο Κύρος, όντας συνετός, και γνωρίζοντας πόσο τραυματίζουν την καρδιά τα ωραία κάλλη, δε θέλησε ούτε το βλέμμα του να ρίξει στην Πάνθεια. Γι’ αυτό, όχι μόνο δε δοκίμασε την ταραχή και το πάθος της λαγνείας, αλλά και έλαμψε με τη σωφροσύνη και έγινε περιβόητος. Ο Αράσπας, αφού υπερηφανεύτηκε σαν ανόητος ότι μπορεί να βλέπει τα κάλλη της γυναικός και να μη το επιθυμεί, την είδε. Αλλά τόσο την επιθύμησε, και σε τόση αδιαντροπιά κατάντησε, ώστε παρακάλεσε θερμά για να πετύχει αυτό που ποθούσε, αλλά δεν το πέτυχε. Και είδε κι έπαθε ο Κύρος ο βασιλιάς, μέχρι να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τον αισχρό εκείνο έρωτα, και την ακάθεκτη επιθυμία. Και αλήθεια επιβεβαιώθηκε σ’ αυτούς τους δύο εκείνο, που λέει ο Παροιμιαστής, “σοφός φοβηθείς εξέκλινεν από κακού, ο δε άφρων, εαυτώ πεπονθώς, μίγνυται ανόμω” (Παρ. ιδ΄ 16). Γι’ αυτό ο προαναφερθείς άγιος Ισίδωρος παρακινήθηκε να γράψει το ωραίο αυτό δίλημμα: ή βλέποντας, μην επιθυμείς, ή επιθυμώντας, μη βλέπεις. Και αν το πρώτο φαίνεται σε κάποιους δύσκολο και σε άλλους αδύνατο, το δεύτερο μπορεί να ασκηθεί. Γιατί είναι καλύτερη η ασφάλεια από την άκριτη φιλοτιμία”. (Επιστολή 1454 Ανδρομάχω).
(Από το Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο)
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο και, ιδιαίτερα, επίκαιρο στις μέρες μας.
Κεντρικό του μήνυμα το «εκ του οράν, το εράν». Πράγματι για να αγαπήσεις σφοδρά κάτι, πρέπει πρώτα να το δεις. Οπότε αν δε το δεις δε θα το επιθυμήσεις.
Σ’ αυτό το σημείο όμως θα ήθελα να προεκτείνω το βασικό νόημα του άρθρου αυτού, υποστηρίζοντας ότι και αν ακόμη δεις ένα όμορφο πρόσωπο -γιατί είναι σχεδόν αδύνατο να μη βλέπεις κανένα- δε θα πρέπει να σου προκαλέσει απαραίτητα γοητεία εξαιτίας της ομορφιάς του. Έχω την εντύπωση ότι για να δηλώσουμε γοητευμένοι από ένα πρόσωπο δεν αρκεί η εξωτερική ομορφιά. Αλλά τι γίνεται; Πέφτουμε συνήθως στην παγίδα του «vultus est index animi (= το πρόσωπο είναι ο δείκτης της ψυχής)» ή αρχαιοελληνιστή «οία η μορφή, τοιάδε και η ψυχή». Έχουμε δηλαδή την αυταπάτη ότι το εξωτερικό είναι η αντανάκλαση του εσωτερικού. Στην πραγματικότητα όμως το πρόσωπό μας θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με μια μάσκα που δεν την έχουμε επιλέξει εμείς, αλλά έχει προκύψει ως αποτέλεσμα των γονιδιακών μας συνδυασμών, που δεν εκφράζει ,εν τέλει, απαραίτητα τον ψυχικό μας κόσμο.
Την δυναμική επίδραση της ομορφιάς στην αλλοίωση της κρίσης μας την έχουν επισημάνει όχι μόνο οι Πατέρες της Εκκλησίας αλλά και κοσμικοί φιλόσοφοι. Σταχυολόγησα ορισμένες χαρακτηριστικές φράσεις. Ο Edmond Rostand, Γάλλος θεατρικός συγγραφέας του 19ου αιώνα λέει την περίφημη φράση «είναι τόσο ωραίος, που φαίνεται να έχει δίκιο». Παρόμοιες φράσεις έχουν διατυπώσει ο Λέων Τολστόι και ο Κινέζος φιλόσοφος Κομφούκιος. Ο πρώτος είπε «τι παράξενη ψευδαίσθηση είναι να υποθέτεις ότι η ομορφιά είναι καλοσύνη» και ο δεύτερος «οι κομψοί λόγοι και η προσεγμένη εμφάνιση σπάνια συμβαδίζουν με την αρετή». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο ιταλός φιλόσοφος Νικολό Μακιαβέλι ο οποίος καταλήγει στη διαπίστωση ότι ο καθένας βλέπει αυτό που φαίνεσαι και λίγοι καταλαβαίνουν αυτό που είσαι.
Συνοψίζοντας όλες τις παραπάνω σκέψεις, είναι νομίζω αυτόδηλο πλέον ότι η εικόνα του προσώπου δεν αποτελεί απαραίτητα προέκταση την ψυχής, πράγμα που συνεπάγεται ότι με αυτή τη λογική η πρώτη εντύπωση δε θα πρέπει να μεταφραστεί απαραίτητα σε θαυμασμό και γοητεία, αφού αυτά είναι συνήθως καρπός της γενικής εικόνας που αποκομίζει κανείς και όχι μόνο της εξωτερικής. Συνεπώς, είναι ασφαλέστερο και σοφότερο να κρατάει κανείς μια επιφυλακτική και σκεπτικιστική στάση όταν αντικρίζει ένα όμορφο πρόσωπο, ασχέτως αν είναι άνδρας η γυναίκα (δεν εστιάζω αποκλειστικά στην έλξη μεταξύ των δύο φύλλων, αλλά στη γοητεία που μπορεί να σου εκπέμπψει οποιοδήποτε πρόσωπο).
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ακόμη και ο γνωστότερος εκπρόσωπος του ρεύματος του αισθητισμού, ο Oscar Wilde παραδέχτηκε ότι δεν υπάρχει τίποτα το υγιές γύρω απ’ τη λατρεία της ομορφιάς.
Έχω την εντύπωση, Ζωτικέ, πως η όψη του προσώπου του καθενός καθρεπτίζει και το εσωτερικό ποιόν του. Υπάρχουν καλονοί ή καλονές ως προς την εξωτερική εμφάνιση αλλά με μια όψη προσώπου που εκπέμπει πονηριά, μπόλικη υπεροψία ή άλλο σχετικό, με αποτέλεσμα, και ενώ για τους πολλούς αποτελούν “είδωλο”, σε σένα να προκαλούν “απέχθεια”.
Ωστόσο, και τα μάτια και τη φαντασία καλό είναι να φυλάττουμε διότι και τα δύο μας βάζουν σε τόσους σκληρούς και χρόνιους μπελάδες.
Οπωσδήποτε η άποψή σου ισχύει σε αρκετές περιπτώσεις αλλά δεν έχει καθολική ισχύ. Ίσα ίσα, μπορεί κάποιος να εκπέμπει μια αλαζονεία ή πονηριά, όπως επισήμανες, αλλά αλλά να μην είναι ούτε υπερήφανος ούτε πολυπρόσωπος και πανούργος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ήρωες του σινεμά. Αν δηλαδή ταιριάζει σε κάποιο ηθοποιό να υποδύεται τον κακό τότε στιγματίζεται απ’ το κοινό ως ο μοχθηρός τύπος-καρικατούρα και στην προσωπική του ζωή.
Η παραπάνω συλλογιστική έχει να κάνει με την εικόνα που μας εκπέμπει ένα πρόσωπο που τυγχάνει μιας επιδερμικής γνωριμίας. Σαφώς και δεν αφορά ανθρώπους που γνωρίζουμε καλά και περνάμε πολύ χρόνο μαζί τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις δε μας μπερδεύει ή καλύτερα δε μας ξεγελά η εικόνα, καθώς γνωρίζουμε καλά το εσωτερικό τους.
Θα συμφωνήσω, λοιπόν, μαζί σου ως προς το ότι σε πρόσωπα που γνωρίζουμε καλά, μπορούμε να αντιληφθούμε και να ερμηνεύσουμε ορθά τις αλλοιώσεις της εικόνας τους, καθώς έτσι εξωτερικεύεται μια ψυχική τους μετάλλαξη. Δεν αρνείται κανείς ότι στο πρόσωπο εκφράζεται πολλές φορές η συναισθηματική ή ψυχική μας κατάσταση. Το πρόβλημα εντοπίζεται, κατά κύριο λόγο, στην αναστροφή μας με ανθρώπους που «δεν έχουμε ζήσει» και που ταυτόχρονα αφήνουμε τον εαυτό μας άκριτα – με μοναδικό κριτήριο την εξωτερική εμφάνιση- να εκτιμήσει ή να απορρίψει.
Κλείνοντας, να επισημάνω ότι είναι δεδομένο, ότι όσο κάποιος αγιάζεται τόσο και πνευματικοποιείται η όψη του προσώπου του γεγονός που αποδεικνύει και επιβεβαιώνει την επίδραση της ψυχικής κατάστασης στην εικόνα του προσώπου. Αλλά και πάλι μιλάμε για περιπτώσεις που δεν κρίνουμε κατά το δοκούν αλλά είμαστε γνώστες της βαθμιαίας πνευματικής τους προόδου .Κάνω και πάλι εσκεμμένα αυτή τη διάκριση, γιατί πολλές φορές όταν δούμε ένα μοναχό, φερ’ ειπείν με αγγελικό πρόσωπο, συμπεραίνουμε αυτόματα ότι θα είναι και φωτισμένος. Αντίθετα, αν δούμε κάποιον με άσχημη εξωτερική εμφάνιση θα τον προσπεράσουμε αδιάφορα.
Σκεπτόμενος και μελετώντας τις θέσεις σου αναθεωρώ κάποιες δικές μου. Κρίνω, πλέον πως δεν υπάρχει ένας γενικός κανόνας που να καλύπτει πλήρως το ζήτημα. Από προσωπική εμπειρία, παρατηρώ, πως υπάρχουν αφ’ ενός περιπτώσεις, όπου όντως η όψη και το βλέμμα προδίδουν τον εσωτερικό διάκοσμο του καθενός και περιπτώσεις, όπως αναφέρεις, όπου αυτό τελικά δεν ισχύει.
Ως προς τις επιδράσεις της πνευματικότητας στην όψη και το βλέμμα του ατόμου, νομίζω, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως όσο κανείς πλησιάζει το “καθ’ ομοίωσιν” είναι αδύνατο και αδιανόητο να μην “γλυκαίνει” καθώς ο Θεός στον οποίο τείνει να ομοιάζει συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά της μέγιστης αγάπης, στοργής, πραότητας, απλότητας, εμπιστοσύνης, ειλικρίνειας, ταπείνωσης. Και αδιαμφισβήτητα, με το χέρι στην καρδιά, δεν υπάρχει γλυκύτερη όψη από αυτήν του Κυρίου και της Παναγιάς μας.
Το υπέροχο αυτό άρθρο μας βοηθάει πραγματικά να καταλάβουμε οτι κάθε αμαρτία μπαίνει απο τα μάτια. Τα μάτια είναι όπως η πόρτα του σπιτιού μας. Αν τη κρατήσουμε ασφαλισμένη θα διατηρηθούμε υγιείς. Αλλά ακόμα κι όταν άθελά μας μπαίνει το κακό, ιδιαίτερα στις μέρες μας που όλα γίνονται ενόπιον όλων χωρίς ντροπή, αν κάνουμε εσωτερικό και εξωτερικό αγώνα μπορούμε να κρατήσουμε υγιή τον λογισμό μας και να συγκρατήσουμε την επιθυμία μας. Όλα εξαρτώντα απο εμάς. Χωρίς αγώνα δε γίνεται τίποτα. Παράλληλα θα ήθελα να αναφέρω όσον αφορά το “μάταιον κάλλος” που συνήθως προσελκύει τα βλέματα, όπως προανέφερε ο “Ζωτικός” οτι αυτό δεν είναι απαραίτητα η προσωποποίηση της συνολικής ύπαρξης κάποιου, αφού είναι άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
Ας κρατήσουμε λοιπόν τα μάτια μας καθαρά για να μην τραυματίζουμε τη ψυχή μας, ακολουθώντας -όσο μπορούμε- τα ίχνη των αγίων ώστε να γίνουμε κι εμείς “άνθη αυθαρσίας”.
Συμφωνώ με όσα προαναφέρθηκαν. Τι αγώνας όμως χρειάζεται για να διατηρηθούν τα μάτια του σώματος και συνεπώς και της ψυχής! Τι θα λέγατε να είναι ο κύριος αγώνας μας αυτήν την Σαρακοστή που έρχεται; Καλόν αγώνα αδελφοί με πολλά και όμαρφα αποτελέσματα με την Χάρη του Χριστού.
Πραγματικά, πόσο σημαντικό είναι αυτό το “προλαμβάνειν” που λείπει τόσο από τις ζωές μας! Αντί να μετανιώνουμε, που βεβαίως είναι αξιέπαινο και καθ’όλα ευάρεστο στα μάτια Του Κυρίου, δε θα ήταν ακόμη καλύτερο να μην κάναμε αυτό για το οποίο στη συνέχεια μετανιώσαμε;;;
Η δύναμε εκλείπει και μας λείπει. Κάποιος όμως, την προσφέρει σε αφθονία, αρκεί βεβαίως να Του τη ζητήσουμε! 🙂
Πάντως, το σημαντικότερο ίσως, όλων είναι το πως θέλουμε να δούμε και κατά συνέπεια, να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα γύρω μας… Δε θέλω να αμαρτήσω και θα προσπαθήσω να μην το κάνω! Θα προσπαθήσω να ΜΗ δω! Να ΜΗΝ ακούσω! Να ΜΗΝ πω! Να ΜΗΝ κάνω!
Και τότε είναι που, νομίζω, ότι ο Θεός θα στείλει πλούσια τη χάρη Του για να μας ενισχύσει και να μας βοηθήσει στον αγώνα μας…! 🙂
Συμμετέχοντας, στο θέμα: Άκουσα τις προάλλες σε χριστιανική εκπομπή ότι ο όσιος Παΐσιος είχε πει ότι, για να μην υπάρξει περίπτωση να στενοχωρήσει τον αγαπημένο του Ιησού, αποφάσισε να μην κοιτάξει π ο τ έ γυναίκα. Μάλλον-υποθέτω- κατά το ευαγγελικόν: ‘Εγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ.’ Αν κάποιος αναρωτηθεί για τις μοναχές που καθοδηγούσε, προφανώς δεν θα τις κοιτούσε. Είχε μεγάλη ταπείνωση για να εμπιστεύεται τον εαυτό του, γι’αυτό εξάλλου αγίασε…