Ζητείται Πατέρας

Την Τρίτη 25 Νοεμβρίου φιλοξενήσαμε τον κ. Παύλο  Νταφούλη, στρατιωτικό ψυχίατρο,  που μας  μίλησε  για τον ρόλο του πατέρα διαχρονικά αλλά και στην σύγχρονη πραγματικότητα. Από την αρχαιότητα μπορεί να πεις κάνεις ότι ο πατέρας ήταν ένα πρόσωπο που εύκολα απουσίαζε από την οικογενειακή ζωή αφού αναλάμβανε τον ρόλο του πολεμιστή, του ναυτικού, του αποίκου ή μετανάστη, ακόμα και του βιοποριστή, κάτι που συνεπάγεται ότι απουσίαζε απ’ το σπίτι είτε το μεγαλύτερο μέρος της μέρας, είτε ακόμα και μήνες ή χρόνια.

Ο ρόλος του πατέρα στην εγκυμοσύνη και την βρεφική ηλικία του παιδιού

Η σημασία όμως του πατέρα για όλες τις φάσεις της ανάπτυξης του παιδιού έχει αποδειχτεί από όλες τις σύγχρονες έρευνες. Αρχικά στην εγκυμοσύνη είναι αυτός που εξασφαλίζει την συναισθηματική σταθερότητα στην μητέρα, καθώς μέσα στην κατάσταση ορμονικών αλλαγών που αυτή βρίσκεται δεν είναι κάτι που μπορεί να το επιτύχει εύκολα μόνη της. Στην βρεφική ηλικία ο ρόλος του πατέρα γίνεται δευτερεύον, αφού η μητέρα αναλαμβάνει την φροντίδα του μωρού αλλά πρέπει να υπάρχει και για να ελαφρύνεται η μητέρα αλλά και για να υπάρχει μια ομαλότερη μετάβαση στα επόμενα στάδια. Στην νηπιακή ηλικία εμφανίζεται η λεκτική επικοινωνία του παιδιού. Το νήπιο έχει ανάγκη για γνώσεις και μια πιο ανεπτυγμένη σκέψη που ο πατέρας του προσφέρει.

Ο ρόλος του πατέρα στην παιδική, εφηβική και ενήλικη ηλικία

Περνώντας στην παιδική ηλικία ο πατέρας είναι αυτός που κάνει την εισαγωγή του παιδιού, κυρίως του αγοριού, στο τραχύ παιχνίδι, δηλαδή τα παιχνίδια με έντονη σωματική δραστηριότητα. Στην εφηβεία ο ρόλος του πατέρα περιορίζεται σε συμβουλές κοινωνικής φύσεως, γιατί παράλληλα προωθείται η αυτονόμηση του εφήβου. Όταν το παιδί ενηλικιωθεί ο ρόλος του πατέρα είναι να συγκρατεί τη μητέρα που δεν μπορεί να αποδεχθεί την αυτονόμηση του παιδιού, ενώ τέλος στη μέση ηλικία ο γηραιός πλέον πατέρας πρέπει να παρέχει την δυνατότητα στο παιδί του να αναλάβει την φροντίδα του, εμπιστευόμενος τον εαυτό του στο παιδί του.

Ο σύγχρονος πατέρας

Στην πραγματικότητα ο σύγχρονος πατέρας έχει άλλη παρουσία στο σπίτι. Εξακολουθεί να είναι  χορηγός, παρά την είσοδο των γυναικών στην εργασία. Όμως η σχέση που αναπτύσσει η υπερπροστατευτική μητέρα με τα παιδιά τον πνίγει. Φαίνεται να πηγάζει από μια εξουσιαστική στάση της μητέρας. Επιπλέον βασανίζεται έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού αφού η εικόνα του βάλλεται από όλους (συγγενείς, φίλους, ΜΜΕ) αφού το παιδί δεν βλέπει τον πατέρα του θετικά, ως πρότυπο. Τέλος η αδυναμία επιβολής κυρώσεων,  λόγω της αδυναμίας του σύγχρονου ανθρώπου, δεν θέτει όρια στο παιδί.

Δυσκολίες

Επιπρόσθετα, πολλοί κοινωνικοί και τεχνολογικοί παράγοντες έρχονται να χτυπήσουν την πατρότητα. Λόγω της ανεργίας σήμερα ο ρόλος του πατέρα αναλαμβάνεται πολύ αργά, αφού ολοκληρωθούν οι σπουδές και βρεθεί μια δουλειά. Όπως είναι πολύ λογικό, μετά από μια ηλικία δεν είναι εύκολο ψυχολογικά να αναληφθεί ο ρόλος. Η κούραση που έχει συσσωρευτεί από τα χρόνια σε συνδυασμό με την απόσταση πολλών χρόνων, δεν του επιτρέπουν εύκολα να είναι φιλικός ή να προσφέρει. Επιπλέον το τεχνολογικό χάσμα δυσκολεύει την κατάσταση αφού ο πατέρας δεν είναι πια η μόνη πηγή γνώσης, αλλά και δυσκολεύεται πολλές φορές να χειριστεί την τελευταία τεχνολογία με αποτέλεσμα να βάλλεται η εικόνα του στα μάτια των παιδιών.
Επιπρόσθετα, υπάρχει και ο κοινωνικός αντίκτυπος του να είσαι πατέρα. Ο πατέρας αυτοελέγχεται. Πρέπει να αποδειχθεί καλός πατέρας και αυτό θα συμβεί μέσα απ’ τα παιδιά. Πρέπει  να σπουδάσουν, να γίνουν  καλοί πολίτες  και να κάνουν  κι αυτά με την σειρά τους μια καλή οικογένεια – να φαίνονται έτσι στον κόσμο. Όλη αυτή η πίεση ασκεί απίστευτη ψυχολογική βία και συναισθηματική πίεση στον πατέρα με αποτέλεσμα να εμφανίζει προβλήματα αυτοεκτίμησης.

Παιδιά κλώνοι;

Από την άλλη το τι θέλει ο πατέρας απ’ τα παιδιά του είναι ένα σύνθετο πρόβλημα. Στα λόγια όλοι ισχυρίζονται ότι επιθυμούν να γίνουν καλύτερα από αυτούς. Στην πράξη όμως οι περισσότεροι είτε επιθυμούν την δημιουργία ενός κλώνου τους, καμιά φορά ελαφρώς βελτιωμένων, δηλαδή να καταφέρουν αυτά που οι ίδιοι απέτυχαν, είτε να γίνουν και χειρότερα από αυτούς, ώστε να επιβεβαιώνονται οι ίδιοι μέσω της σύγκρισης και να κατηγορείται η κοινωνία για το πώς έχουν γίνει οι νέοι σήμερα.

Πατέρας-φάντασμα

Όλα αυτά όμως έχουν συνέπειες. Μια πολύ διαδεδομένη αντίδραση σε αυτά τα γεγονότα είναι η εμφάνιση αυτού που ψυχιατρικά ονομάζεται “πατέρας – Φάντασμα”. Ο πατέρας είναι παρών και απών απ’ το σπίτι ταυτόχρονα. Ψάχνει απεγνωσμένα μια απόδραση απ’ το σπίτι, στη δουλειά, επιπλέον εργασία μετά το ωράριο, πολλές ώρες στο γυμναστήριο, σε ουσίες, τσιγάρο, ακόμα και σε εξωσυζυγικές σχέσεις, ενώ πολύ διαδεδομένη είναι η απόδραση στο πατρικό σπίτι, όπου θα μπορέσει να νιώσει πάλι παιδί κάτω απ’ την φροντίδα της δικής του μητέρας. Γίνεται μια προσπάθεια, δηλαδή, να ξεφύγει απ’ τα καθήκοντα του με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμα χειρότερος πατέρας. Εν τέλει εμφανίζεται μια  παθολογική εξάρτηση απ’ τον τρόπο απόδρασης. Πολύ εύλογα οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτόν τον άνθρωπο εξόριστο στο ίδιο του το σπίτι.

Έλλειψη πατέρα και επιπτώσεις της

Παράλληλα τα διαζύγια έρχονται να σοκάρουν με τους αριθμούς τους. Στις μεγάλες πόλεις ένας στους δύο γάμους είναι καταδικασμένος να καταλήξει σε διαζύγιο, σε μικρότερες ένας στους τρεις, ενώ δεν είναι ξεκάθαρος ο αριθμός των οικογενειών που είναι διαζευγμένες στην πράξη αλλά δεν το προχωρούν νομικά. Πληγή για τους πατεράδες είναι ότι μετά από ένα διαζύγιο στο 95% των περιπτώσεων δεν θα πάρουν την κηδεμονία. Ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι ιδιαίτερα στην ελληνική κοινωνία η μητέρα “σβήνει” την ανάμνηση του πατέρα απ’ τα παιδιά, είτε μη επιτρέποντας οποιαδήποτε επικοινωνία είτε/και κατηγορώντας τον για την κατάσταση
Εν τέλει τα παιδιά είναι αυτά που βλάπτονται περισσότερο απ’ όλους. Η απουσία του πατέρα δημιουργεί μια πείνα για την ύπαρξη ανθρώπου με τέτοιον ρόλο στη ζωή. Δεν είναι σπάνια η αναζήτηση ανθρώπου να καλύψει αυτό το κενό και η οποιαδήποτε πλήρωσή του, υπό φυσιολογικές συνθήκες, είναι θεμιτή. Όπως έχουν πει και οι ψυχαναλυτές, ένας άνθρωπος χωρίς πατέρα είναι άνθρωπος χωρίς σπονδυλική στήλη. Τα παιδιά από διαλυμένες οικογένειες εμφανίζουν συναισθηματική αστάθεια, όχι ταύτιση στον φυλετικό τους ρόλο, παραβατικότητα, οργίλη συμπεριφορά, θηλυπρέπεια και μαλθακότητα για τα αγόρια, απέχθεια για τους άνδρες και επιθυμία για ανεξάρτητη ζωή στα κορίτσια.

Εν κατακλείδι…

Όμως Πατέρας δεν είναι αυτός που θα κάνει το κήρυγμα, θα μαλώσει και θα είναι ο τύραννος της οικογένειας. Είναι αυτός που πρώτος θα κάνει πάταξη αυτά που λέει, θα θυσιάζεται για την οικογένεια και θα συμβάλει στην σταθερότητα και την ομαλή λειτουργία μέσα στο σπίτι. Σωστός πατέρας είναι αυτός που βρίσκεται στο σπίτι του, με την γυναίκα του και τα παιδιά του και το απολαμβάνει!
Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει και ο Ουράνιος Πατέρας. Ο Θεός μας με την άπειρη αγάπη που δείχνει στα παιδιά Του, αποτελεί το Πρότυπο στο οποίο καλούμαστε να φτάσουμε, όσο μπορούμε ανθρωπίνως. Παράλληλα είναι και μια αγκαλιά για όσους μεγάλωσαν χωρίς πατέρα, ένας Πατέρας που μπορεί όλα να τα αλλάξει, και να γεμίσει κάθε κενό στις ψυχές των ανθρώπων.