Από το 52ο Παιδαγωγικό Συνέδριο με θέμα: “Ο ιδεολογικός ολοκληρωτισμός και η δύναμη του ενός”, που έλαβε χώρα την Τρίτη 3 Ιανουαρίου, προέκυψαν τα ακόλουθα πορίσματα:
• Ὁ σύγχρονος πολιτισμός ἔχει ἀναμφισβήτητα ὁλοκληρωτικά χαρακτηριστικά, ὄχι τόσο μέ τήν ἔννοια τοῦ ὁλοκληρωτισμοῦ πού γνώρισε ὁ κόσμος τόν 20ό αἰώνα, ὅσο μέ τήν ἔννοια τῆς ἐνεργοποίησης ὕπουλων δημοκρατικοφανῶν ἰδεολογικῶν μηχανισμῶν πού φέρουν τή σφραγίδα τοῦ κυρίαρχου σέ ὅλα τά πεδία πολιτισμοῦ καί ὑποστηρίζονται ἀπό πρακτικές πού ἐργαλειοποιοῦν τά ἄτομα καί δέν τά ἀφήνουν νά ἐνεργήσουν ἐλεύθερα καί κατά συνείδησιν.
• Ὁ σύγχρονος ὁλοκληρωτισμός ἐμφανίζεται ἐκεῖ ὅπου ἀπαξιώνεται ἡ προσωπικότητα, ἐφαρμόζονται ἔμμεσοι τρόποι πειθαναγκασμοῦ, ἐκβιάζονται συνειδήσεις, τίθενται ἀναγκαστικά διλήμματα, προσφέρονται μονόδρομοι ἀποφάσεων. Ὅταν οἱ θεσμοί ἀπαξιώνονται, οἱ παραδοσιακές ἀξίες μεταλάσσονται, ἡ ἀληθινή δημοκρατία βρίσκεται σέ κρίση, τότε ἐμφανίζεται ὁ ἰδεολογικός ὁλοκληρωτισμός, μέ κύριο σύνθημά του αὐτό πού ὁ ἴδιος καταστρατηγεῖ, δηλαδή τήν ἀποκατάσταση τῆς δημοκρατίας, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀξιοπρέπειας.
• Ἡ μεγαλύτερη ἀνατρεπτική αὐτῆς τῆς καταστάσεως δύναμη εἶναι ἡ δύναμη τοῦ προσώπου. Ὄχι τοῦ ἀτόμου, πού νοεῖται ἁπλῶς ὡς βιολογική ὕπαρξη, ἀλλά τοῦ προσώπου, τό ὁποῖο συναπαρτίζει μιά ἑνότητα ψυχοπνευματικῶν στοιχείων πού βρίσκονται πάνω ἀπό τίς φυσιοκρατικές ἀναγκαιότητες. Τό πρόσωπο εἶναι ἀπόλυτη ἀξία, εἶναι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα στόν ἄνθρωπο, καί οὐσιῶδες γνώρισμα τοῦ κατ’ εἰκόνα εἶναι ἡ ἐλευθερία.
• Μέ τή συνειδητή ἔνταξη τοῦ ἀνθρώπου μέσα στό μυστικό Σῶμα τοῦ Κυρίου, τήν Ἐκκλησία, τό πρόσωπό του χαριτώνεται μέ τήν ἄκτιστη χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Πνευματέμφορος πλέον ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ ἐλεύθερα καί ἐν ἀγάπῃ, χωρίς ἰδεοληψίες καί φοβικά σύνδρομα, νά ἀνοίγεται σέ μιά ὑγιή κοινωνικότητα πρός τόν γύρω του κόσμο, τούς συνανθρώπους του, τούς ὁποίους ἀντιμετωπίζει ὡς πρόσωπα, μέ ἀπόλυτο σεβασμό στήν ἰδιαίτερη καί μοναδική ἀξία τους. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἀξίες καί ἀρετές ὅπως ἡ δικαιοσύνη, ἡ εἰρήνη, ἡ χαρά, ἡ πίστη, ἡ καταλλαγή, ἡ ἐλευθερία τοῦ πνεύματος γίνονται ποιότητες διανθρώπινης ἠθικῆς.
• Ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ὁ ἄνθρωπος διαθέτει τεράστια δύναμη. Δύναμη «πρός καθαίρεσιν ὀχυρωμάτων» καί οἰκοδομή τοῦ πλησίον. Ὅταν ὁ ἕνας εἶναι στενά καί ἄρρηκτα ἑνωμένος μέ τόν Θεό, τότε καί τά ἀδύνατα γίνονται δυνατά, σέ ὁποιοδήποτε περιβάλλον κι ἄν καλεῖται ὁ ἕνας αὐτός νά κινεῖται, ἀκόμα καί τοῦ πιό ἄτεγκτου ὁλοκληρωτισμοῦ καί χειραγώγησης τῶν συνειδήσεων. Ἔχοντας μαζί του τήν πανσθενή χάρη τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀντιστέκεται, νά παλεύει, νά ἐπηρεάζει καί νά ἀλλάζει ἄρδην καταστάσεις.
• Εἰδικά μέσα στό σχολικό περιβάλλον ὁ ἐκπαιδευτικός, μέ τή φανέρωση τοῦ ὀρθόδοξου ἤθους του μέσα ἀπό τή θυσιαστική ἀγάπη, τήν μετά παρρησίας κατάθεση τῆς ἀλήθειας, τόν χαριτωμένο λόγο του καί τήν κατάδειξη τῆς οὐράνιας προοπτικῆς τοῦ ἀνθρώπου, μπορεῖ νά ἐπιφέρει κυριολεκτικά σεισμό στίς ὑπό διάπλασιν ψυχές τῶν παιδιῶν, ὁδηγώντας τες στίς ζωογόνες πηγές τῆς ἀλήθειας, ἀκόμη καί ὅταν τά ἀναλυτικά προγράμματα σπουδῶν ἀσκοῦν δεσμευτική πίεση στίς ἐπιλογές του. Ὅλα μποροῦν νά μετουσιωθοῦν σέ φορεῖς κάλλους καί ἀλήθειας, καί ὁλόκληρη πόλη ἀκόμα νά ἀλλάξει, σύμφωνα μέ τόν ἱερό Χρυσόστομο, ὅταν ὁ ἕνας εἶναι «ζήλῳ πεπυρωμένος»· πυρωμένος μέ τόν ἔνθεο ζῆλο, ἤ, ἀλλιῶς, μέ τόν ζηλωτικό ἐνθουσιασμό.