Ο πρώτος και κύριος λόγος για τον οποίο η πρόθεσή μας να διορθωθούμε και να ζήσουμε μια άγια ζωή παραμένει χωρίς αποτέλεσμα βρίσκεται στο γεγονός ότι η πρόθεσή μας είναι συχνά πάρα πολύ ασαφής και αόριστη.
Ένας αμαρτωλός, για παράδειγμα, λέει στον εαυτό του: «Είναι καιρός να σταματήσω τις αμαρτίες, να διορθώσω τους τρόπους μου! Μετανοώ! Θα σταματήσω τις αμαρτίες!». Η πρόθεση είναι αρκετά αόριστη. Και γι’ αυτό το λόγο, αν και μπορεί να είναι ειλικρινής, είναι αναξιόπιστη και μπορεί να μην οδηγήσει στην επιθυμητή διόρθωση. Εκείνος που έχει ειλικρινή επιθυμία να αλλάξει τον εαυτό του πρέπει καταρχήν να καθορίσει τι ακριβώς πρέπει να διορθωθεί. Πρέπει να καθορίσει ποια είναι η μεγαλύτερη αμαρτία του και ποια μέσα πρέπει να χρησιμοποιήσει ενάντιά της, και ποιους κινδύνους πρέπει να αποφύγει, για να μην πέσει πάλι σ’ αυτήν, δεδομένου ότι έχει γίνει μια συνήθεια, ένα μέρος της ζωής του. Όλες αυτές οι σκέψεις και η αυτοεξέταση πρέπει να προηγηθούν και μόνο τότε να παρθεί η απόφαση, και αυτή θα πρέπει να είναι συγκεκριμένη, όπως για παράδειγμα: «Αρκετά! με τη βοήθεια του Θεού δεν πρόκειται πλέον να πέσω σ’ αυτήν και σ’ αυτήν την αμαρτία. Πρόκειται να διακόψω αυτή την κακή συνήθεια. Δεν πρόκειται πλέον να σχετισθώ με εκείνους συγκεκριμένα τους ανθρώπους που με ενθαρρύνουν σε αυτή τη συνήθεια. Πρόκειται να διακόψω εκείνη την ανθυγιεινή σχέση. Πρόκειται να χρησιμοποιήσω αυτά κι αυτά τα μέσα ενάντια σε αυτή την αμαρτία. Πρόκειται να οπλιστώ και να συγκεντρώσω όλες τις δυνάμεις μου εναντίον της, όταν αρχίζει πάλι να με βάζει στον πειρασμό».
Το ίδιο πράγμα πρέπει επίσης να ειπωθεί για την απόφαση να ζήσουμε μια δίκαιη ζωή. Με κανένα τρόπο, δεν είναι αρκετό να αυτοϊκανοποιούμαστε με δηλώσεις του τύπου: «Από αυτή τη στιγμή πρόκειται να ζήσω μια θεάρεστη ζωή». Μια τέτοια δήλωση δεν είναι αρκετά καθορισμένη, και αν και μπορεί να βγαίνει από την καρδιά μας, είναι αμφισβητήσιμο αν θα έχει κάποια επίδραση. Αυτός που επιθυμεί να εγκαταλείψει τη ζωή της αμαρτίας και να ζήσει μια δίκαιη ζωή πρέπει καταρχήν να εξετάσει ποιες υποχρεώσεις δυσκολεύεται περισσότερο να πραγματοποιήσει και ποιες δε θέλει να πραγματοποιήσει, τι ακριβώς εμποδίζει την εκπλήρωσή τους, τι πρέπει να κάνει, ποια μέσα πρέπει να υιοθετήσει για να τα εκπληρώσει ευκολότερα. Αφού το κάνει αυτό, πρέπει να πάρει μια συγκεκριμένη απόφαση, όπως: «Τώρα, με τη βοήθεια του Θεού θα προσπαθήσω σκληρά να εκπληρώσω αυτήν την υποχρέωση στην οποία μέχρι τώρα έχω ανταποκριθεί τόσο φτωχά. Θα οδηγήσω τον εαυτό μου στη χρήση αυτών και αυτών των μέσων προς εκπλήρωσή της. Παραδείγματος χάριν, όταν με προσβάλλει κάποιος θα είμαι πιο υπομονετικός. Δε θα αρχίσω την αυθάδη και βρομερή γλώσσα, ή καλύτερα ακόμα, δε θα απαντήσω καθόλου. Μ’ αυτές κι αυτές τις παρέες, θα είμαι προσεκτικότερος σε όσα λέω. Σ’ αυτές τις περιστάσεις, θα προσπαθώ να προσεύχομαι θερμά, κάτι που δεν έχω κάνει μέχρι τώρα. κ.ο.κ.» Γενικά, όσο πιο καθορισμένη είναι η πρόθεσή κάποιου να αλλάξει την αμαρτωλή ζωή του και να ζήσει δίκαια, τόσο περισσότερο αυτό θα ταιριάζει στις ιδιαίτερες περιστάσεις, την κατάσταση της ψυχής του, τη σχέση του με τους άλλους, κ.λπ., και τόσο περισσότερη ελπίδα υπάρχει να το πραγματοποιήσει. Όταν κάτι είναι τόσο καθορισμένο, ο άνθρωπος μπορεί ευκολότερα να κατευθύνει τις σκέψεις και τη δύναμή του σε ένα ζήτημα και φυσικώς επόμενο είναι ότι πιο εύκολα θα επιτύχει τον επιθυμητό στόχο.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι καλές μας προθέσεις αποτυγχάνουν, είναι επειδή δεν είμαστε αρκετά σταθεροί στην απόφασή μας. Μόλις και μετά βίας δύο ή τρεις ημέρες περνούν μετά την απόφασή μας κι εμείς, μέσα στην καθημερινή ρουτίνα της ζωής, εν μέσω κοσμικών ενδιαφερόντων και επιδιώξεων, έχουμε ήδη ξεχάσει την πρόθεσή μας, αν και τότε έγινε με την κατάλληλη σταθερότητα. Γι’ αυτό το λόγο, εάν επιθυμούμε αληθινά η καλή μας πρόθεση να πραγματοποιηθεί, τότε ο καθένας μας, κάθε πρωί μετά από τις πρωινές μας προσευχές, πρέπει αμέσως να φέρνουμε στο μυαλό μας και να ανανεώνουμε την απόφασή μας, λέγοντας με την καρδιά μας: «Υποσχέθηκα στο Θεό να αποχωριστώ αυτήν εδώ την αμαρτία. Θέλησα πραγματικά να εκπληρώσω αυτή τη δέσμευση. Πρέπει να κρατήσω την υπόσχεσή μου!» Αφού ανανεώσουμε τις καλές μας προθέσεις κατ’ αυτόν τον τρόπο, πρέπει επιμελώς να προσευχηθούμε στο Θεό για να μας δώσει την απαραίτητη δύναμη για να τα βγάλουμε πέρα. Επιπλέον, η πρόθεσή μας πρέπει να ανανεώνεται μ’ αυτό τον τρόπο καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Και όταν έρχεται το βράδυ, δεν πρέπει ποτέ να πηγαίνουμε για ύπνο χωρίς πρώτα να εξετάσουμε τις καρδιές μας για να δούμε πώς έχουμε περάσει την ημέρα: τηρήσαμε την υπόσχεσή μας στο Θεό; Και εάν συνέβη να πήγαμε ενάντια στην απόφασή μας, ενάντια στην υπόσχεσή μας, κατόπιν πρέπει αμέσως να ζητήσουμε τη συγχώρεση του Θεού, και άλλη μια φορά να ανανεώσουμε την απόφασή μας και προσεκτικά να επιτηρούμε τον εαυτό μας*. Με τέτοιον τρόπο φέρονται οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τη σωτηρία της ψυχής τους, και κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουν τη σωτηρία!
Ο τρίτος λόγος που αποτυγχάνουμε στην πρόθεσή μας να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή, είναι ο υπερβολικός φόβος των δυσκολιών που συνδέονται με ένα τέτοιο. Μια αγία ζωή δεν επιτυγχάνεται χωρίς εργασία, χωρίς βάσανα και δυσκολίες. Απαιτεί συχνά μια παρατεταμένη και άγρια μάχη. Πρέπει να απομακρυνθούμε από τις ευκαιρίες της αμαρτίας, που τόσες πολλές υπάρχουν. Πρέπει να θυσιάσουμε τις διάφορες διασκεδάσεις που είναι τόσο ευχάριστες, να εγκαταλείψουμε πολλές κοσμικές ενασχολήσεις που κάνουν ενδιαφέρουσα τη ζωή μας, και να υπομείνουμε πολλά δυσάρεστα πράγματα που, λόγω της φιλαυτίας μας, συχνά είναι τόσο δύσκολο να ανεχτούμε. Παραδείγματος χάριν, αποφασίσαμε να απομακρυνθούμε από τη φυσική μας κλίση προς το θυμό. Για να διώξουμε το θυμό, πρέπει ήσυχα να υπομείνουμε πολλά από αυτά που θεωρούμε αφόρητα, και στα οποία η συνηθισμένη μας αντίδραση θα ήταν ένας ποταμός χονδροειδών λέξεων. Μερικές φορές δεν πρέπει να δικαιολογούμε τον εαυτό μας ακόμα και όταν έχουμε δίκιο. Συχνά πρέπει να είμαστε σιωπηλοί όταν αισθανόμαστε την παρόρμηση να μιλήσουμε. Συχνά πρέπει να υποχωρούμε, ακόμα και όταν δεν το απαιτεί η περίπτωση. Πρέπει συχνά να αντέχουμε τις προσβολές των άλλων και να μη δείχνουμε την ενόχλησή μας. Συχνά να πιέζουμε τον εαυτό μας να ανέχεται υπομονετικά, όταν συκοφαντούμαστε ή κοροϊδευόμαστε ως ανόητοι και δειλοί. Όλα αυτά πρέπει να τα υπομείνουμε, αν επιθυμούμε αληθινά να ελευθερωθούμε από το θυμό.
Ανάμεσα σε όλες τις δυσκολίες για να απομακρυνθούμε από το θυμό ή οποιαδήποτε άλλη αμαρτία που μας φαίνεται ιδιαίτερα μεγάλη, η ψυχή μας περιέρχεται συχνά σε απελπισία και όλη η δύναμή μας φαίνεται να εξατμίζεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει αμέσως να σκεφτόμαστε διάφορες ιερές αλήθειες και εμπειρίες που μπορούν να αποκαταστήσουν την προηγούμενη ζωντάνια μας, την προηγούμενη δύναμή μας, και να μας δώσουν την ελπίδα ότι θα εγκαταλείψουμε την αμαρτία που αποφασίσαμε να αφήσουμε. Κατά συνέπεια πρέπει να θυμόμαστε ότι ανεξάρτητα από το πόσο αδύναμος είναι κάποιος, με τη βοήθεια του Θεού μπορεί να κάνει και να υπομείνει τα πάντα αρκεί μόνο να το επιθυμεί αληθινά και να χρησιμοποιεί τη δύναμη που του δίνεται από το Θεό. Πρέπει να θυμόμαστε τα εκατομμύρια των αγίων που έχουν προηγηθεί και την αυταπάρνησή, την υπομονή και την αντοχή τους, τις οποίες άφησαν ως παράδειγμα για μας και για ολόκληρο τον κόσμο. Πρέπει να θυμηθούμε ότι προπάντων ο Θεός επιθυμεί τη διόρθωσή μας, και γι’ αυτό το λόγο, γνωρίζοντας την αδυναμία μας και τις ανάγκες μας, θα έρθει σίγουρα προς ενίσχυσή μας, αρκεί μόνο να στρεφόμαστε σε αυτόν με ένθερμη προσευχή και να χρησιμοποιούμε τα μέσα και τη δύναμη που μας έχει δώσει. Πρέπει να θυμηθούμε ότι οι δυσκολίες που συνοδεύουν πάντοτε οποιοδήποτε σημαντικό εγχείρημα φοβίζουν μόνο τους δειλούς και οκνηρούς, ότι μόνο τα πρώτα βήματα κατά μήκος της πορείας για τη διόρθωσή μας είναι δυσάρεστα και δύσκολα, ότι όσο μακρύτερα πηγαίνει κανείς κατά μήκος μιας τέτοιας πορείας, τόσο ευκολότερη και λιγότερο επίπονη γίνεται, ότι οποιαδήποτε νίκη κερδίζουμε από τον εχθρό μας μας καθιστά πολύ ισχυρότερους και ικανότερους να υπομείνουμε τις μελλοντικές επιθέσεις. Πρέπει να θυμόμαστε συχνότερα το αίσθημα της ειρήνης και της ικανοποίησης που θα δοκιμάσουμε όταν στις τελευταίες ημέρες και ώρες της ζωής μας θα αντικρίσουμε το παρελθόν μας, τις δυσκολίες που έχουμε ηρωικά υπερνικήσει, τα πολλά βάσανα που με χριστιανική υπομονή αντέξαμε, τους αμέτρητους πειρασμούς που κατανικήσαμε με την αγάπη μας για το Θεό, όλες τις ευγενείς πράξεις που εκτελέσαμε κρυφά μόνο κάτω απ’ το βλέμμα του Θεού, όλες τις καλές πράξεις που κάναμε για το συνάνθρωπό μας, την πίστη με την οποία εκπληρώσαμε τις υποσχέσεις μας, βιάζοντας συχνά τον εαυτό μας στο έπακρον για να το πετύχουμε. Τέλος, πρέπει να υπενθυμίζουμε συχνότερα στον εαυτό μας ότι για όλα αυτά θα ανταμειφθούμε τόσο πολύ στη μέλλουσα ζωή, ώστε όλες οι δυσκολίες εδώ σε αυτή τη ζωή, όλα τα βάσανα που υπομένουμε σε αυτό τον κόσμο για χάρη μιας αγίας ζωής, θα μας φανούν πολύ μικρότερες, στην πραγματικότητα ασήμαντες, σε σύγκριση με τις θεϊκές ανταμοιβές. Ω, Παντοκράτορ Κύριε! Τώρα μετράμε κάθε λεπτό δοκιμασίας και βασάνου και σπάνια στοχαζόμαστε την ευλογημένη αιωνιότητα που ευχαριστεί τις ψυχές των δίκαιων και πιστών Σου δούλων. Αδελφέ! Στην προσπάθειά σου για μια θεάρεστη ζωή, όταν ζυγίζεις τις επίγειες δυσκολίες και τις θλίψεις σου, βάζε συχνότερα στη ζυγαριά αυτή την αιωνιότητα! Θα ξεπεράσει σε βάρος όλες τις δοκιμασίες σου, όλη την ευχαρίστηση των κοσμικών ενασχολήσεων, τις ηδονές και τις διασκεδάσεις.
Ο τέταρτος λόγος που η απόφασή μας να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή συχνά αποτυγχάνει βρίσκεται στο γεγονός ότι θέλουμε αμέσως να γίνουμε άγιοι. Πολλοί άνθρωποι, όταν αισθάνονται μία φορά αποστροφή προς την αμαρτωλή συμπεριφορά τους, παίρνουν σταθερή απόφαση να αλλάξουν τους τρόπους τους και να κάνουν μια καλή αρχή προς αυτή τη μεταμόρφωση. Αλλά επειδή αυτό δε συμβαίνει όσο γρήγορα θα ήθελαν, και είτε από συνήθεια είτε από βιασύνη ξαναπέφτουν συχνά στις παλιές τους αμαρτίες, αποθαρρύνονται και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι αδύνατο γι’ αυτούς να αλλάξουν ζωή
Αδελφέ! Αδελφή! Οι άνθρωποι δε γίνονται άγιοι σε μια νύχτα. Ο παλαιός άνθρωπος δεν κάμπτεται εύκολα για να μεταμορφωθεί στον καινό άνθρωπο. Ένα μεγάλο δέντρο δεν πέφτει μόνο με ένα χτύπημα του τσεκουριού. Το ίδιο ισχύει και με κάθε κακό πάθος το οποίο έχει ριζώθει τόσο βαθιά μέσα μας. Ο δρόμος για την τελειότητα ή την πνευματική ωριμότητα, περνά σχεδόν πάντα απαρατήρητος, όπως και τόσα πράγματα στη φύση. Ο πνευματικός άνθρωπος περνά μέσω των διάφορων σταδίων της ωρίμανσης, ακριβώς όπως ο φυσικός άνθρωπος. Πολύς χρόνος ξοδεύεται στην παιδική ηλικία πριν φθάσει στην πληρότητα και τη δύναμη της ανδρικής ηλικίας. Υπάρχει μια μεγάλη περίοδος αδυναμίας, και μόνο τότε αρχίζει να γίνεται κανείς όλο και ισχυρότερος, μέχρι τελικά να γίνει άντρας. Ακόμη, ένα ώριμο κότσαλο καλαμποκιού δεν είναι στην αρχή παρά μόνο ένας σπόρος, έπειτα μια μικρή λόγχη της χλόης, έπειτα ένας μίσχος, και τελικά ένα κότσαλο καλαμποκιού. Αλλά ούτε αυτό το κότσαλο δεν είναι ώριμο κατευθείαν, αλλά αυξάνεται, κατόπιν ανθίζει, κατόπιν φουντώνει και μόνο στο τέλος γίνεται ώριμο. Το ίδιο πράγμα ισχύει και για την ψυχή! Ούτε ο καλύτερος άνθρωπος δεν γίνεται κατευθείαν άγιος. Η αρετή του αναπτύσσεται τον περισσότερο καιρό αργά και αθόρυβα. Η καλή γη που δέχεται έναν καλό σπόρο καρποφορεί εν υπομονή, λέει ο Κύριος (Λουκ. η΄ 15). Το να πέσει κανείς, βέβαια, δεν είναι καλό και θα ήταν καλύτερα να μη γίνει. Αλλά αυτός που πέφτει και μετά γρήγορα σηκώνεται, γίνεται σοφότερος και προσεκτικότερος, ανανεώνει την καλή του προαίρεση, προσεύχεται θερμά στο Θεό να του δώσει νέα δύναμη για μια αγία ζωή. Οι πτώσεις, η αποτυχία δεν είναι μεγάλο εμπόδιο για έναν τέτοιο άνθρωπο στην πορεία του προς την τελειότητα. Ακόμη και κατά την διάρκεια της πτώσης του, κερδίζει δύναμη (Σειράχ γ΄ 31) και όπως ο απόστολος Παύλος, προχωρά μπροστά προς το σημείο του βραβείου της άνω κλήσεως, ξεχνώντας τα παρελθόντα (Φιλ. γ΄ 13-14).
Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους για τους οποίους η καλή μας προαίρεση να φύγουμε μακριά από την αμαρτία και να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή είναι συχνά ανεκπλήρωτες. Ας αποφύγουμε αυτές τις παγίδες και ας προσπαθήσουμε να πάρουμε μια απόφαση όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένη. Ας θυμόμαστε συχνότερα και ας ανανεώνουμε συνεχώς την απόφασή μας, και ας μην απελπιζόμαστε, αν δε φτάνουμε αμέσως στην τελειότητα, αλλά να ξεπερνάμε θαρραλέα τις δυσκολίες που συναντάμε κατά μήκος του δρόμου με τη σταθερή ελπίδα της βοήθειας του Θεού.
από τις Συνομιλίες του Μητροπολίτου Γρηγορίου του Novgorod
- Σημείωση του Ιστοχώρου Orthodox Info : Στην προσπάθεια για την πραγματοποίηση μιας καθημερινής αυτοεξέτασης και μιας πιο προσεκτικής Εξομολόγησης, ίσως σας βοηθήσει η εξής συμβουλή που μου έχουν δώσει: Αφιερώστε λίγο χρόνο και φτιάξτε ένα «ερωτηματολόγιο» που ανταποκρίνεται στις δικές σας συγκεκριμένες ανάγκες, αμαρτίες κ.λπ. Για παράδειγμα, μπορείτε να κάνετε μια λίστα είκοσι ερωτήσεων όπως «Μήπως έχω δείξει ότι μου λείπει η υπομονή ή ευχαριστία για τα τρέχοντα προβλήματά μου;» ή «Έχω τηρήσει το πνεύμα της νηστείας, τρώγοντας λιγότερο τις ημέρες νηστείας, και σε ποσότητα, αλλά και σε γεύση;». Αυτό θα αποτελέσει μια προσωπική λίστα που μπορείτε να ενημερώνετε, όσο η συνείδηση των αμαρτιών σας θα βαθαίνει. Μπορείτε ακόμη να φτιάξετε έναν πίνακα, με μια σειρά για κάθε ερώτηση και μια στήλη για κάθε μέρα της εβδομάδας. Εκεί σημειώστε αν παραπατήσατε σε κάποιο σημείο. Έπειτα αυτό τον πίνακα μπορείτε να τον χρησιμοποιήσετε για να προετοιμαστείτε με πολλή προσοχή για την επόμενη εξομολόγηση.
από τον ιστοχώρο www.orthodoxinfo.com