Μοναστήρι, ἡ πόλη τῶν Γραμμάτων καί τῶν Μεγάλων Εὐεργετῶν

0
894
Εκτύπωση Εκτύπωση
1 αστέρι2 αστέρια3 αστέρια4 αστέρια5 αστέρια (1 ψήφοι, μέσος όρος: 5,00 από 5)
Loading...

Τέλη τοῦ 19ου αἰώνα, ἀρχές τοῦ 20οῦ καί στό Μοναστήρι, μία ἑλληνόψυχη πόλη τῆς Μακεδονίας θά ἀνθίσουν τά Ἑλληνικά Γράμματα καί ὁ ἑλληνικός πολιτισμός. Ἀρρεναγωγεῖα, Παρθεναγωγεῖα, Ἀστικές Σχολές, Νηπιαγωγεῖα, Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι θά ἱδρυθοῦν καί θά συντηρηθοῦν μέ δαπάνες Μεγάλων Εὐεργετῶν, μέ τή συνδρομή πολιτιστικῶν συλλόγων, τῆς Μητροπόλεως Πελαγονίας, τοῦ Ἑλληνικοῦ Προξενείου, ἀλλά καί μέ τό ὑστέρημα τῶν ἁπλῶν πολιτῶν.

Κι ἦταν ἡ ἄνοδος αὐτή τῶν Ἑλληνικῶν Γραμμάτων καί τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἡ ἑλληνική ἀπάντηση ἀπέναντι στήν κάθε ξενοκίνητη προπαγάνδα. Γιατί ἡ προσάρτηση ἐκείνης τῆς περιοχῆς ἦταν τό ὄνειρο κάθε Βαλκάνιου.

Οἱ Μοναστηριῶτες ἦταν ὑπερήφανοι γιά τά σχολεῖα τους. Τό μεγαλύτερο καύχημά τους ἦταν τό Γυμνάσιό τους. Καί πῶς νά μήν ἦταν ; Ἀφοῦ μέ τό ἀπολυτήριό του καί μόνο μποροῦσαν οἱ ἀπόφοιτοί του νά ἐγγραφοῦν στό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν χωρίς εἰσαγωγικές ἐξετάσεις. Γίνονταν ἀκόμα δεκτοί καί στό Πανεπιστήμιο τῶν Παρισίων.Τέτοιο ἦταν τό ἐπίπεδο τῆς ἑλληνικῆς καί τῆς γαλλικῆς γλώσσας στό ὁποῖο ἔφταναν οἱ ἀπόφοιτοί του, ὥστε λένε πώς καθένας ἀπό αὐτούς μποροῦσε νά γίνει συντάκτης Ἑλληνογαλλικοῦ λεξικοῦ!

Στό Γυμνάσιο στεγαζόταν πλουσιότατη βιβλιοθήκη, ἐνῶ γιά τή διδασκαλία τῶν θετικῶν μαθημάτων χρησιμοποιοῦνταν τά πλέον σύγχρονα ἐποπτικά ὄργανα. Σύμφωνα μέ τό μαθητολόγιο τοῦ Γυμνασίου,πού ἔφτασε μέχρι τίς μέρες μας, στό Γυμνάσιο Μοναστηρίου κατά τό σχολικό ἔτος 1911-1912 φοιτοῦσαν 250 μαθητές. Τό Γυμνάσιο κτίσθηκε τό 1885 μέ δαπάνες τοῦ Βαρώνου Νικολάου Δούμπα.

Δύο Μοναστηριῶτες ἀδελφοί, ὁ Ἰωάννης καί ὁ Θεοχάρης Δημητρίου, οἱ ὁποῖοι πλούτισαν ἀπό τό ἐμπόριο τοῦ βαμβακιοῦ στήν Αἴγυπτο, πρόσφεραν τό 1880 τέσσερις χιλιάδες λίρες στερλίνες, γιά νά κτιστεῖ τό περίφημο Κεντρικό Παρθεναγωγεῖο Μοναστηρίου, στό ὁποῖο φοιτοῦσαν 500-600 μαθήτριες. Στή συνέχεια διέθεσαν ἄλλες 3.000λίρες γιά νά κτιστεῖ στόν περίβολο τοῦ Παρθεναγωγείου καί Νηπιαγωγεῖο. Μέ δικές τους δαπάνες κτίσθηκε καί ἡ Γ ́ Θεοχάρειος Δημοτική Σχολή, καθώς καί τό Νοσοκομεῖο Μοναστηρίου «Ὁ Εὐαγγελισμός».

Ἀπό τό Βουκουρέστι, ὅπου διαβιοῦσε, ὁ Δημήτριος Μουσίκος δίνει χρήματα γιά νά κτιστεῖ στό Μοναστήρι Ἀστική Σχολή. Ἔτσι κτίζεται ἡ Μουσίκειος Ἀστική Σχολή, στήν ὁποία φοιτοῦσαν 450-550 μαθητές. Ἕναςἀκόμα Ἕλληνας ἀπό τήν Ὀδησσό, ὁ Ἰωάννης Κοντούλης, πρόσφερε χρήματα γιά νά κτιστεῖ στό Μοναστήρι Δημοτική Σχολή, τό Δημοτικό Σχολεῖο τῶν Λόφων, ὅπως ὀνομάστηκε.

Κατά τό σχολικό ἔτος 1884-1885 στό Μοναστήρι θά λειτουργήσει καί ἱερατική Σχολή. Σκοπός τῆς λειτουργίας της, νά δώσει μορφωμένους κληρικούς ἀλλά καί ἱκανά στελέχη, τά ὁποῖα θά ἀποστέλλονταν στά χωριά τῆς Μακεδονίας, γιά νά ἀντιμετωπίσουν τή Βουλγαρική διείσδυση στήν περιοχή.

Ἐκτός ἀπό σχολεῖα στό Μοναστήρι θά ἱδρυθοῦν φιλανθρωπικοί καί πολιτιστικοί σύλλογοι μέ τεράστια ἐθνική δράση.

Ἡ φιλεκπαιδευτική ἀδελφότητα «Καρτερία», ἡ ὁποία θά ἱδρυθεῖ στά 1880, θά φροντίσει γιά τή συντήρηση τῶν σχολείων στούς πτωχούς οἰκισμούς, διαθέτοντας χρήματα γιά τή μισθοδοσία τῶν δασκάλων καί προσφέροντας σχολικά ἐγχειρίδια καί ρουχισμό σέ ἄπορους μαθητές. Μέ δαπάνες τῶν μελῶν της θά ὀργανωθεῖ πλούσια βιβλιοθήκη καί ἀναγνωστήριο.

Ἡ «Φιλόπτωχος Ἀδελφότης τῶν Ἑλληνίδων Κυριῶν», πού θά ἱδρυθεῖ στό Μοναστήριτό 1903, ὀργανώνει μία τεχνική Σχολή, τήν «Ἐργάνη Ἀθηνά», στην ὁποία φτωχά κορίτσια θά μποροῦσαν νά διδαχθοῦν διάφορες τέχνες, ὅπως κοπτική, ραπτική, κέντημα,ὕφανση, ὥστε μέ τίς τέχνες αὐτές νά μποροῦν νά ἐξασφαλίζουν τά ἀναγκαῖα γιά τή συντήρησή τους.

Στά 1859 ἁπλοί πολίτες ἀπό τό Μοναστήρι καί ἀπό κάποια γειτονικά χωριά ἱδρύουν τόν «Σύλλογο» ἤ «Δημοτικό Κατάστημα». Ὀργανώνουν πλούσιο ἀναγνωστήριο μέ σκοπό τήν ἐκπαίδευση τῶν ἐνηλίκων, στό ὁποῖο καθημερινά κανείς μποροῦσε νά βρεῖ μία γαλλική καί μία γερμανική ἐφημερίδα.

Τό 1903 θά ἱδρυθεῖ στό Μοναστήρι ὁ Σύλλογος τῶν «Φιλόμουσων», μέ σκοπό νά διδάξει στά μέλη του χορούς καί μουσικά ὄργανα. Ὁ Σύλλογος διέθετε καί ἀναγνωστήριο, ὅπου οἱ μαθητές μποροῦσαν νά μελετήσουν, ἐκτός ἀπό βιβλία, ἐφημερίδες καί περιοδικά ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, τή Σμύρνη καί διάφορες εὐρωπαϊκές χῶρες.

Ἀκόμη καί οἱ μαθητές τοῦ Μοναστηρίου εἶχαν ἱδρύσει τό δικό τους φιλεκπαιδευτικό σύλλογο, τή «Μέλισσα», ὁ ὁποῖος πρόσφερε δωρεάν βιβλία σέ ἄπορους μαθητές καί στήριζε μέ κάθε τρόπο οἰκονομικά μαθητές πού οἱ οἰκογένειές τους δέν μποροῦσαν νά τούς παρέχουν τή δυνατότητα νά μορφωθοῦν.

 


 

Κάποτε στό Μοναστήρι τῶν Γραμμάτων καί τῶν Μεγάλων Εὐεργετῶν τό εἶχαν καταλάβει ὅλοι, μικροί καί μεγάλοι, πλούσιοι καί φτωχοί, πώς καλλιεργώντας τήν Παιδεία καί τά Γράμματα θά μποροῦσαν νά διατηρήσουν τήν ἑλληνική τους ταυτότητα,νά ἀντισταθοῦν στήν κάθε προπαγάνδα.

Καί ὁ ἀγώνας τους ἐκεῖνος ἴσως νά βοηθήσει κι ἐμᾶς σήμερα νά καταλάβουμε τί προσπαθοῦν νά πετύχουν ἐκεῖνοι πού ὑποβιβάζουν στά σύγχρονα ἑλληνικά σχολεῖα τήν ποιότητα τῆς γνώσης. Ἐκεῖνοι πού στεροῦν ἀπό τά σημερινά Ἑλληνόπουλα τή δυνατότητα μιᾶς οὐσιαστικῆς Παιδείας.Ἐκεῖνοι πού θέλουν νά τά ἀποκόψουν ἀπό τίς ρίζες τους καί τίς αἰώνιες ἀξίες τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς.

 


 

Ἐνδεικτική Βιβλιογραφία

Κ. Βακαλόπουλος, Ἱστορία τοῦ Β. Ἑλληνισμοῦ, Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1990.
Ἀ. Κολιτσίδας, Ἱστορία τοῦ Μοναστηρίου τῆς Πελαγονίας καί τῶν περιχώρων του. Ἡ ἐθνική καί κοινωνική διάσταση τοῦ Ἑλληνισμοῦ τοῦ Μοναστηρίου καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς, Θεσσαλονίκη 2003.
Π. Τσάλλη, Τό δοξασμένο Μοναστήρι. Ἱστορία τῆς Πατριωτικῆς Δράσεως τῆς πόλεως Μοναστηρίου καί τῶν περιχώρων ἀπό ἔτους 1830 μέχρι τοῦ 1903, Θεσσαλονίκη 1933.

ἀπό το περιοδικό «Ἡ Δράση μας»
τεῦχος Φεβρουαρίου 2020

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ