Γράφει ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης π. Μιχαήλ Σαντοριναίος
Τις δύο προηγούμενες Κυριακές παρακολουθήσαμε δυο μεγάλα θαύματα του Κυρίου μας, που συνέβησαν στην Ιεριχώ, λίγο πριν από τη θριαμβευτική τελευταία είσοδό Του στα Ιεροσόλυμα, κατά την Κυριακή των Βαΐων, όπως την λέμε.
Σήμερα παρακολουθούμε τον Θείο Διδάσκαλο, στη συνέχεια των προηγουμένων περιστατικών να βρίσκεται μέσα στα Ιεροσόλυμα, κατά τις τελευταίες ημέρες της ζωής του και να ομιλεί για τα έσχατα.
Ειδικά σε όσα καταγράφει στο 25ο κεφάλαιο του ευαγγελίου του ο αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας, ο ευαγγελιστής Ματθαίος, ο Κύριος αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία Του και στην τελική, παγκόσμια και πανανθρώπινη κρίση του αδέκαστου Κριτού.
Στην αρχή του κεφαλαίου αυτού, ο ευαγγελιστής αναφέρει δύο σχετικές παραβολές του Κυρίου: Την Παραβολή των δέκα Παρθένων και την Παραβολή των Ταλάντων. Και οι δύο αναφέρονται στην ετοιμασία που πρέπει να κάνουμε για την μέλλουσα κρίση.
Η πρώτη, των δέκα Παρθένων, τονίζει πόσο προνοητικοί πρέπει να είμαστε στη ζωή μας για τον μεγάλο αυτό στόχο και η δεύτερη, η σημερινή, υπογραμμίζει εμφατικά και παραστατικά την επιμέλεια και την δραστηριότητα που πρέπει να επιδεικνύουμε!
Με αφορμή, λοιπόν, τη σημερινή ευαγγελική περικοπή των Ταλάντων θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τρία σημεία.
1. Ποια είναι τα Τάλαντα που μας έδωσε ο Θεός
Ο Κύριος παρουσιάζει σήμερα τον εαυτό Του σαν άνθρωπο άρχοντα, πλούσιο και εξουσιαστή. Όλους εμάς τους ανθρώπους μάς παρουσιάζει σαν δούλους Του.
Και πράγματι τέτοιοι είμαστε και ως δημιουργήματα Του και κυρίως ως αποκτήματά Του, αφού έχυσε το πάντιμο αίμα Του, για να μας εξαγοράσει.
Με τον όρο “δούλοι” θέλει να δείξει ότι Του ανήκουμε απόλυτα.
Μας λέει, λοιπόν, ο Κύριος ότι ο άνθρωπος αυτός κάποια στιγμή, δηλαδή στην αρχή της ζωής του κάθε ανθρώπου, του δίνει από κάποια χαρίσματα. Τάλαντα τα ονομάζει εδώ.
Ο όρος τάλαντο, ταλαντούχος, έχει περάσει από το ευαγγέλιο και στην καθημερινή μας γλώσσα.
Τί ήταν λοιπόν το τάλαντο; Ήταν ένα χρυσό, εντυπωσιακού βάρους, σχήματος και αξίας νόμισμα που σήμερα θα άξιζε περίπου 700.000 ευρώ. Αστρονομική η αξία του και μάλιστα τότε, που όλοι οι άνθρωποι ήταν πάμπτωχοι!
Τί συμβολίζει η μεγάλη αυτή αξία του Ταλάντου; Τη μεγάλη αξία που έχουν τα χαρίσματα που μας δίνει ο πανάγαθος, πάνσοφος και παμφιλάνθρωπος Θεός!
Και ποια είναι αυτά τα χαρίσματα;
Τάλαντα ανεκτίμητης αξίας είναι η ίδια η ζωή μας, η υγεία μας, η διάρκεια της ζωής, ο κάθε χρόνος, η κάθε στιγμή, η ευφυΐα, η ευστροφία, η σύνεση, η μόρφωση, η τέχνη, η ευγλωττία, η ευμάθεια, η ευφράδεια, η κοινωνικότητα, η μεταδοτικότητα, η νεότητα, η ωριμότητα, η πείρα.
Τάλαντα ακόμη μεγαλύτερης, ανυπολόγιστης αξίας είναι τα πνευματικά χαρίσματα!
Η αξία της ψυχής μας (θυμηθείτε τί είχε πει ο Χριστός: Τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; (Μάρκ. η΄ 36), η Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη μας για την οποία οι θεοκίνητοι Άγιοι Πατέρες έχυσαν το αίμα τους, οι Άγιες Γραφές μας, Παλαιά και Καινή, η πνευματοκίνητη Ιερά Παράδοση της Εκκλησίας μας, ο πόθος για την αλήθεια, το μεράκι για την προσευχή, η δίψα για την αρετή, η προσδοκία για την αιώνια ζωή, η λαχτάρα για την ιεραποστολή, την εξάπλωση της βασιλείας του Θεού “ὡς ἐν οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς”, η ασίγαστη έφεση για την ανυπόκριτη αγάπη, την πνευματοκίνητη χαρά, την άνωθεν ειρήνη, η χωρίς όρια μακροθυμία, η αφειδώλευτη χρηστότητα και όλες οι άλλες πολύτιμες αρετές.
Αλήθεια, αδελφέ μου!
Όταν κάποιος είναι προικισμένος και στολισμένος με τέτοιας και τόσης ανεκτίμητης αξίας τάλαντα και χαρίσματα, είναι δυνατόν να αλληθωρίζει προς τη σάρκα και την ύλη και το χρήμα και την κενοδοξία;
Όποιος χριστιανός το κάνει αυτό είναι περισσότερο από βέβαιο ότι δεν έχει καταλάβει τα μεγίστης αξίας δωρήματα του Θεού.
Έπειτα, ένας άνθρωπος που κατάλαβε ότι του έχει δοθεί δωρεάν ο πολύτιμος μαργαρίτης (Ματθ. γ΄ 46) της αληθινής πίστης και ζωής, είναι ποτέ δυνατόν να κατασυντρίβεται και να καταθλίβεται από τις εκκωφαντικές και εκφοβιστικές ειδήσεις της ρέουσας και απατηλής υγειονομικής, οικονομικής και γεωπολιτικής σταθερής αστάθειας του σύμπαντος κόσμου;
2. Θα μας ζητήσει λόγο ο Θεός
“Μετὰ δὲ χρόνον πολὺν ἔρχεται ὁ κύριος τῶν δούλων ἐκείνων καὶ συναίρει μετ᾽ αὐτῶν λόγον” (Ματθ. κε΄ 19).
Σήμερα, στον καιρό της πανδημίας, όλα τα Μέσα, με όλους τους τρόπους, με την πειθώ, τον εκφοβισμό, την απειλή, την εντολή, την καταστολή προσπαθούν, να μας δώσουν να καταλάβουμε ότι κινδυνεύουμε από τον περιβόητο ιό, το κορωνοϊό, και να προστατευτούμε.
Συχνά σκέφτομαι! Μακάρι να προσέχαμε την ψυχή μας, τα θεόσδοτα τάλαντά μας, τα χαρίσματα μας, όπως φοβικά προσέχουμε την υγεία του σώματός μας.
Είδαμε προηγουμένως με πόσα πολλά και βαρύτιμα τάλαντα μάς κόσμησε ο πάνσοφος και πάμπλουτος δωρεοδότης Θεός!
Άραγε έχουμε καταλάβει την αξία τους;
Έχουμε συνειδητοποιήσει την ιλιγγιώδη ευθύνη μας;
Μήπως μας διαφεύγει ότι θα δώσουμε λόγο “ενώπιον του φοβερού βήματος του Χριστού”;
Σήμερα ο Κύριος εμφατικά μάς το υπογραμμίζει!
Θα έρθει ώρα, είτε αμέσως μετά τον θάνατό μας ατομικά, είτε κατά την ένδοξη δευτέρα Αυτού Παρουσία που θα δώσουμε λόγο για όλες τις πράξεις και τις απραξίες μας, τα ατέλειωτα και απρόσεκτα και δηκτικά ή υβριστικά λόγια μας, για τις βορβορώδεις σκέψεις μας, την καταστροφική αθυμία μας, τα ανεκτίμητης αξίας ποικίλα δώρα που μας χάρισε ο Θεός και εμείς δεν τα πολλαπλασιάσαμε φιλότιμα.
“Διά τοῦτο τὸν λόγον ἡμῖν ἔδωκεν ὁ Θεός καί χείρας καὶ πόδας, σώματος ἰσχὺν καὶ νοῦν καὶ σύνεσιν, ἳνα πάσι τούτοις καὶ εἰς τήν ἡμῶν σωτηρίαν καί εἰς τὸν πλησίον ὠφέλειαν χρησώμεθα”, φωνάζει ο Ιερός Χρυσόστομος.
“Εὖ δούλε ἀγαθέ”: αυτό άκουσαν και ο τα πέντε και ο τα δύο τάλαντα λαβών, γιατί άμεσα και ακάματα και ακατάπαυστα εργάστηκαν φιλότιμα και πολλαπλασίασαν τα τάλαντά τους.
Ο καλός έμπορος, όπως παρατηρούμε και σήμερα από τους πολυτρόπως πληττόμενους επιχειρηματίες, ποτέ δεν ξεχνά να παλεύει, να διεκδικεί, να ιδρώνει, να ονειρεύεται για τον πολλαπλασιασμό του φθαρτού επίγειου θησαυρού του.
Αλλά αν αυτό ισχύει για τον φθαρτό και φθοροποιό θησαυρό της ύλης, πόσο περισσότερο ο “πιστός και αγαθός” Χριστιανός πρέπει να αγωνίζεται συνεχώς για να πολλαπλασιάζει τα πολύτιμα τάλαντα που του έδωσε να διαχειριστεί ο μεγάλος του Κύριος.
Γιατί οπωσδήποτε θα έρθει η ώρα που θα οδηγηθεί ενώπιον Του, για να αποδώσει λόγο για την διαχείρισή του!
Αν με αυτή την διαρκή, ιερή συναίσθηση, αν με αυτό τον φόβο του Θεού ζούμε καθημερινά, αγαπητέ μου αδελφέ, θα αξιωθούμε με την Χάρη Του και εμείς να πολλαπλασιάσουμε τα τάλαντα που μας έδωσε ο Κύριος και να ακούσουμε την ευκταία Του φωνή:
“Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω” (ΜτΘ κε΄ 21,23).
Και αυτό είναι το τρίτο σημείο που θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε σήμερα.
3. Τί κερδίζει ο άνθρωπος που φιλότιμα πολλαπλασιάζει τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός.
Εμείς, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, είμαστε απίστευτα προνομιούχοι άνθρωποι!
Όπως ήδη περιγράψαμε, τα χαρίσματα που μας εμπιστεύτηκε ο Άγιος Θεός είναι ανεκτίμητης αξίας, όπως και το τάλαντο ως νόμισμα είχε βαρύτιμη αξία. Χρησιμοποιώντας αυτή την παρομοίωση, ο Κύριος ήθελε να δηλώσει τα απροσμέτρητης αξίας χαρίσματα που μας δίνει.
Προσοχή όμως! Δεν μας δίνει τα χαρίσματα για να καλοπεράσουμε ούτε για να τα σπαταλήσουμε. Μας τα δανείζει, όσο ζούμε, με τη ρητή εντολή να τα πολλαπλασιάσουμε. Δεν έχουμε το δικαίωμα να ραθυμήσουμε, να αδιαφορήσουμε, να τα παραθεωρήσουμε, να τα θάψουμε υποτιμώντας τα (Ματθ. κε΄ 18), ή και πολύ περισσότερο, να τα δαπανήσουμε ως ο Άσωτος υιός (Λουκ. ιε΄ 14).
Ποιος δεν θέλει να ακούσει την χαροποιό φωνή του Κριτού, όταν, όπως μας λέει σήμερα στην παραβολή, θα κρίνεται μόνος με μόνο τον Θεό;
Τι κοινά στοιχεία είχαν ο πρώτος δούλος με τα πέντε και ο δεύτερος δούλος με τα δύο τάλαντα και άκουσαν το “Εύγε” του Κυρίου (Ματθ. κε΄ 21, 23);
Ήταν δούλοι αγαθοί και πιστοί!
Τί σημαίνει αυτό;
Πρώτον, ότι πίστευαν πως πρέπει να κάνουν αδιάκριτη, ολοπρόθυμη και ισόβια υπακοή στον πανάγιο, πανάγαθο και πάνσοφο Κύριό τους. Να πολλαπλασιάσουν δηλαδή τα τάλαντά Του. Αυτό δηλώνει η λέξη “πιστός”, δηλαδή έμπιστος δούλος.
Δεύτερον, και το “αγαθέ” έχει τη σημασία του. Είναι αυτό που είπε ο Κύριος για τον δύσπιστο Ναθαναήλ: “ἴδε ἀληθῶς (γνήσιος, πραγματικός αλλά και απλός, άδολος) Ἰσραηλίτης, ἐν ᾧ δόλος οὐκ ἔστι” (Ιωάν. α΄ 48).
Ας σταθούμε όμως και στο επεισόδιο με τον πονηρό δούλο.
Τί λέει ο Κριτης; “Ἄρατε οὖν ἀπ᾽ αὐτοῦ τὸ τάλαντον καὶ δότε τῷ ἔχοντι τὰ δέκα τάλαντα. τῷ γὰρ ἔχοντι παντὶ δοθήσεται καὶ περισσευθήσεται, ἀπὸ δὲ τοῦ μὴ ἔχοντος καὶ ὃ ἔχει ἀρθήσεται ἀπ᾽ αὐτοῦ” (Ματθ. κε΄ 28-29).
Δηλαδή, από τον ανεπρόκοπο, αντιδραστικό και τεμπέλη δούλο ο Θεός τού αφαιρεί τα χαρίσματα που του έχουν δοθεί!
Κοίταξε πώς κατάντησαν σήμερα οι συμπατριώτες μας –πρώην προικισμένοι δούλοι Του. Αρνούνται την δισχιλιόχρονη θεοσεβή ιστορία του Έθνους μας, την δύναμη του Θεού, της Εκκλησίας, των Αγίων και των Άγιων και σωστικών χαριτόβρυτων μυστηρίων!
Και το κάνουν αυτό, μάλιστα, ενώ ομολογούν ότι βρίσκονται στην δίνη ενός υγειονομικού πολέμου, όπως τον ονοματίζουν. Δεν θα έπρεπε τώρα ακόμη περισσότερο να γαντζωθούν από τον Παντοδύναμο;
Και όμως αυτοί απέλπιδες και πανικόβλητοι κάθονται “ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου” (Ματθ. δ΄ 16) και περιμένουν από τις πυγολαμπίδες της ασθμαίνουσας επιστήμης να δουν φως και να βρουν την υγεία τους.
Όμως, οι καλοί, πιστοί και αγαθοί δούλοι τι κερδίζουν;
Προσέξατε την λεπτομέρεια; “Ἄρατε οὖν ἀπ᾿ αὐτοῦ τὸ τάλαντον καὶ δότε τῷ ἔχοντι τὰ δέκα τάλαντα” (Ματθ. κε΄ 29). Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός από τους καλούς του δούλους δεν πήρε τα χαρίσματα στο τέλος της ζωής τους. Τα διατηρούν και μετά θάνατον και τους τα αυξάνει. Αυτό το βλέπουμε στους θαυματουργούς Αγίους που μετά τον θάνατό τους διατηρούν και αυξάνουν τα χαρίσματά τους.
Ο φιλότιμος χριστιανός, λοιπόν, που και μέσα σ’ αυτή την κοσμοχαλασιά καλλιεργεί τα τάλαντα του Θεού, βλέπει κι εδώ στη γη να πλουτίζει όλο και περισσότερο με τα θεία χαρίσματα, όπως αποδεικνύουν και τα λαμπρά παραδείγματα των σύγχρονων αγίων.
Το εντυπωσιακότερο, όμως, είναι αυτό που θα ακούσει από το αδιάψευστο στόμα του αδέκαστου Κριτού την ώρα τη φοβερή της κρίσεως: “Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ! ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ κυρίου σου.” (Ματθ. κε΄ 21-23).
Τι είναι αυτά τα “πολλά”; Και ποια είναι η χαρά του Κυρίου;
Εάν τα επίγεια χαρίσματα των φιλότιμων και φιλόπονων Χριστιανών παρομοιάζονται με βαρύτιμα χρυσά νομίσματα, τα εκεί χαρίσματα τί είναι;
Είναι αυτά που περιγράφει ο ουρανοξεναγημένος Απόστολος Παύλος ως ανείπωτα, ανέκφραστα και αφάνταστα ωραία, πνευματικά αγαθά, “ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἡτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν” (Α΄ Κορ. β΄ 9).
“Η χαρά αυτή –σημειώνει σύγχρονος ερμηνευτής– όχι μόνο θα είναι εντός του δεδοξασμένου πιστού, αλλά πανταχόθεν αυτόν θα περιβάλλει και θα κατακαλύπτει και άβυσσος απέραντος χαράς θα καταπλημμυρίζει αυτόν”!
Έτσι δεν εξηγείται, αδελφέ μου, και η αδιάπτωτη ειρήνη και χαρά όσων πολλαπλασιάζουν φιλόπονα τα τάλαντά τους, ενώ ζουν στη ρέουσα ζοφερή πραγματικότητα του αενάως κλυδωνιζόμενου κόσμου μας;