Loading...«Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό πάνω ἀπ’ ὅλα τά κτίσματά Του, προτιμᾶ τή γνώση Του καί ἀδιάλειπτα μέ πόθο τήν προσμένει». [1] Ἅγιος Μάξιμος Ὁμολογητής
Μάξιμος στή σοφία, μάξιμος στήν ὁμολογία τῆς πίστης, μάξιμος στήν ἀρετή, μάξιμος συγγραφέας, μάξιμος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, τοῦ ὁποίου τή μνήμη τιμοῦμε στίς 21 Ἰανουαρίου – τιμητική μνήμη μέσα στόν μήνα τῶν Μεγάλων Πατέρων [2].
Γεννήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τό 580 μ.Χ. ἀπό ἐπιφανή οἰκογένεια καί ἔκανε σπουδές στή θεολογία καί στή φιλοσοφία. Τά πολλά του προσόντα τόν ἔφεραν κοντά στόν αὐτοκράτορα Ἡράκλειο ὡς ἀρχιγραμματέα. Σύντομα ὅμως παραιτήθηκε γιά νά ἀκολουθήσει τή μοναχική ζωή καί νά ἐπιδοθεῖ στόν ἀγώνα κατά τῆς αἱρέσεως τοῦ μονοθελητισμοῦ, πρός τήν ὁποία ἔκλινε καί ὁ Ἡράκλειος γιά πολιτικούς λόγους.
Αὐτή ἡ αἵρεση ἦταν προϊόν τῆς αἱρέσεως τοῦ μονοφυσιτισμοῦ, καί δίδασκε ὅτι ὁ Χριστός εἶχε μέν δύο φύσεις, τή θεία καί τήν ἀνθρώπινη, ἀλλά μία μόνη θέληση καί ἐνέργεια, τή θεϊκή. Ἀπορρίπτοντας ὅμως τήν ἀληθινή ἀνθρώπινη θέληση καί ἐνέργεια τοῦ Χριστοῦ, δέν θά μποροῦσε νά ἐπιτευχθεῖ τό ἔργο τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Τό 646 ὁ ἅγιος Μάξιμος μετέβη στή Ρώμη, ὅπου συνάντησε τόν Πάπα Μαρτίνο Α ́, στόν ὁποῖο ἐξήγησε τό πρόβλημα τῆς Ἐκκλησίας στό Βυζάντιο. Μάλιστα κατόρθωσε νά συγκαλέσει τή Σύνοδο τοῦ Λατερανοῦ τό 649, ἡ ὁποία καταδίκασε τήν αἵρεση τοῦ μονοθελητισμοῦ καί ἀναθεμάτισε ὅσους τήν ἀκολουθοῦν.
Ἡ σθεναρή πολεμική τοῦ ἁγίου Μαξίμου κατά τοῦ μονοθελητισμοῦ τόν ἔφερε σέ σύγκρουση μέ τήν πολιτική καί θρησκευτική ἡγεσία τῆς Κωνσταντινούπολης (αὐτοκράτορα Κώνστα Β ́ καί πατριάρχη Πύρρο), ἡ ὁποία μέ ψευδοσύνοδο κατεδίκασε τόν ἅγιο, τόν ἀναθεμάτισε καί τόν παρέδωσε στόν ἔπαρχο γιά νά τιμωρηθεῖ μαζί μέ τούς μαθητές του καί τόν πάπα Μαρτίνο.
Οἱ τιμωρίες ἦταν φρικτές στόν ἅγιο Μάξιμο καί τούς μαθητές του: Τούς ἔκοψαν τή γλώσσα καί τό δεξί χέρι καί τούς διαπόμπευσαν. Τόν πάπα Μαρτίνο τόν ἐξόρισαν στή Χερσώνα καί τόν καταδίκασαν νά ζεῖ σέ ἄθλιες συνθῆκες. «Λέγεται δέ, μετά τήν ἐκτομήν, αὔθις ὑπό Θεοῦ παραδόξως ἀποκαταστῆναι τήν γλῶτταν καί τρανῶς φθέγγεσθαι, μέχρις ἄν ἐν βίῳ ὑπῆρχε» (Συναξαριστής ἁγίου Νικοδήμου) [3].
Ὁ ἅγιος Μάξιμος πέθανε στίς 13 Αὐγούστου τοῦ 662, φυλακισμένος στό φρούριο Σχίμαρι Λαζικῆς. Τό τίμιο λείψανό του ἐνταφιάσθηκε στήν Ἱερά Μονή τοῦ ἁγίου Ἀρσενίου, στή χώρα τῶν Λαζῶν. Ἀπό τόν τάφο του ἔβγαινε φῶς κάθε νύχτα καί φώτιζε τήν περιοχή, γεγονός πού πιστοποιοῦσε τήν ἁγιότητά του [4]. Λίγο ἀργότερα πέθαναν καί οἱ μαθητές του, καθώς καί ὁ ἐξόριστος Πάπας.
Ἡ Ἐκκλησία μας ἀναγνώρισε τούς ἀγῶνες τοῦ ἁγίου Μαξίμου, τόν ὁποῖο κατέταξε στούς μεγάλους ἁγίους καί τοῦ ἔδωσε τόν τίτλο τοῦ ὁμολογητῆ. Τό ἴδιο ἔκαμε καί γιά τούς τρεῖς μαθητές του καί γιά τόν ἅγιο Μαρτίνο [5].
Τό ἔργο του ἐκτεταμένο, βαθυστόχαστο, φιλοσοφικότατο, κάποτε φαντάζει δυσανάγνωστο. Ὡστόσο ὅμως διαβάστηκε πολύ, προβλημάτισε, ἀλλά καί ἀφομοιώθηκε δημιουργικά ἀπό μεταγενέστερους συγγραφεῖς, ὅπως τόν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ. Ἡ ἐπίδραση πού ἄσκησε στή διαμόρφωση τῆς θεολογικῆς σκέψης εἶναι μεγάλη. Ἔντονο ἐνδιαφέρον γιά τόν ἅγιο Μάξιμο παρουσιάζεται τά τελευταῖα χρόνια καί στή Δύση. Γνωστότερο ἀπό τά ἔργα του εἶναι τά «Κεφάλαια περί ἀγάπης».
Ταπεινά προσεγγίζουμε κάποιους ἀπό τούς λόγους του, γιά νά γευτοῦμε κάτι ἀπό τήν ἀπεραντοσύνη τῆς ἀγάπης πού μᾶς ἑνώνει μέ τόν Θεό.
• Ἡ ἀγάπη εἶναι μιά ἀγαθή διάθεση τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία τήν κάνει νά μήν προτιμᾶ κανένα ἀπό τά ὄντα περισσότερο ἀπό τή γνώση τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ὅμως ἀδύνατο νά φτάσει ν ̓ ἀποκτήσει σταθερά αὐτή τήν ἀγάπη ὅποιος ἔχει κάποια ἐμπαθή κλίση σέ κάτι ἀπό τά γήινα.
• Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό πάνω ἀπ ̓ ὅλα τά κτίσματά Του, προτιμᾶ τή γνώση Του κι ἀδιάλειπτα μέ πόθο τήν προσμένει.
• Ὅλες οἱ ἀρετές βοηθοῦν τό νοῦ γιά νά ἀποκτήσει τόν θεῖο ἔρωτα, περισσότερο ὅμως ἀπ ̓ ὅλες ἡ καθαρή προσευχή. Γιατί μέ αὐτήν ὁ νοῦς παίρνει φτερά καί πετᾶ πρός τόν Θεό καί βγαίνει ἔξω ἀπό τά ὄντα.
• Ἀκάθαρτη εἶναι ἡ ψυχή πού εἶναι γεμάτη ἀπό κακούς λογισμούς, ἀπό ἐπιθυμία καί μίσος.
• Ἐκεῖνος πού βλέπει καί ἴχνος μόνο μίσους μέσα στήν καρδιά του πρός ὁποιονδήποτε ἄνθρωπο γιά ὁποιοδήποτε φταίξιμό του, εἶναι ἐντελῶς ξένος ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό. Γιατί ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό δέν ἀνέχεται διόλου τό μίσος κατά τοῦ ἀνθρώπου.
• «Ὅποιος μέ ἀγαπᾶ – λέει ὁ Κύριος – θά τηρήσει τίς ἐντολές μου. Καί ἡ δική μου ἐντολή εἶναι νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλο». Ἄρα λοιπόν ἐκεῖνος πού δέν ἀγαπᾶ τόν πλησίον του, δέν τηρεῖ τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου. Ἐκεῖνος πού δέν τηρεῖ τήν ἐντολή, οὔτε τόν Κύριο μπορεῖ νά ἀγαπήσει.
• Μακάριος ὁ ἄνθρωπος πού δέν προσηλώνεται σέ κανένα πράγμα φθαρτό ἤ πρόσκαιρο.
• Μακάριος ὁ νοῦς πού προσπέρασε ὅλα τά ὄντα καί ἀπολαμβάνει συνεχῶς τή θεία ὡραιότητα.
• Ἐκεῖνος πού ἔκανε κτῆμα του τή θεία ἀγάπη, δέν κουράζεται νά ἀκολουθεῖ συνέχεια τόν Κύριό Του, ὅπως λέει ὁ θεῖος Ἱερεμίας, ἀλλά ὑπομένει μέ γενναιότητα κάθε κόπο, κακολογία καί ὕβρη, χωρίς νά σκέφτεται τό κακό πού τοῦ ἔκανε ὁποιοσδήποτε.
• Ὅταν σέ προσβάλει κανένας ἤ σέ ἐξευτελίσει σέ κάτι, τότε φυλάξου ἀπό τούς λογισμούς τῆς ὀργῆς, μήπως μέ τή λύπη σέ χωρίσουν ἀπό τήν ἀγάπη καί σέ μεταφέρουν στή χώρα τοῦ μίσους.
• Ὅπως ἡ μνήμη τῆς φωτιᾶς δέν ζεσταίνει τό σῶμα, ἔτσι πίστη χωρίς ἀγάπη δέν φέρνει στήν ψυχή τόν φωτισμό τῆς γνώσεως.
• Ὅπως τό φῶς τοῦ ἥλιου ἑλκύει τό ὑγιές μάτι, ἔτσι καί ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ τραβᾶ φυσικῶς τόν καθαρό νοῦ στόν ἑαυτό της μέ τήν ἀγάπη.
• Νοῦς καθαρός εἶναι ὁ νοῦς πού ἀπομακρύνθηκε ἀπό τήν ἄγνοια καί καταφωτίζεται ἀπό τό θεῖο φῶς [6].
1. Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Πρώτη ἑκατοντάς τῶν περί ἀγάπης κεφαλαίων, δ ́ 4.
2. Τιμᾶται ἀκόμη τήν 13η Αὐγούστου, ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του, τήν 20ή Σεπτεμβρίου μετά τῶν μαθητῶν του Ἀναστασίου, Ἀναστασίου ἑτέρου, Θεοδώρου καί Εὐπρεπίου καί τοῦ Ἁγίου Μαρτίνου, Πάπα Ρώμης, τοῦ Ὁμολογητοῦ (ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Μαρτίνου τιμᾶται καί χωριστά, τήν 13η Ἀπριλίου).
3. www.romanity.org.
4. www.saint. gr.
5. www.romfea.gr.
6. http://www.faneromenihol.gr/index.php/paterika-keimena/6862-kefalaia-peri-agapis-agiou-maksim-ou-tou-omologitoy: Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογιτοῦ, Φιλοκαλία τῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν, μτφρ. Α. Γαλίτης, τόμ. Β ́, ἐκδ., Τό περιβόλι τῆς Παναγίας, Θεσ/νίκη 19913.
