Loading...
Θερμή προσευχή
Όταν ο άνθρωπος καταλάβει την αδυναμία του, όταν συνειδητοποιήσει την ασθένεια της ψυχής, τη βαθιά αμαρτωλότητά του, τότε δεν έχει άλλο τρόπο να λυτρωθεί, παρά να καταφύγει με ελπίδα στον παντοδύναμο και πολυεύσπλαχνο Κύριο, και σ’ Αυτόν να βρει τη δύναμη, τη θεραπεία, το έλεος, τη λύτρωση και τη σωτηρία του. Η προσευχή μας φέρνει σε κοινωνία με τον Θεό.
Πολύ περισσότερο όταν στεκόμαστε ενώπιον του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας και μελετούμε το μεγαλείο του, η μελέτη του εαυτού μας προκαλεί βαθύτερη συντριβή και περισσότερη κατάνυξη στην ψυχή. Ο αμαρτωλός άνθρωπος ενώπιον του Τρισαγίου Θεού, τον οποίο πρόκειται να δεχθεί μέσα Του!
Πιο εύκολα τότε στρέφεται ο πιστός με ταπεινή ικεσία προς τον Κύριο και Τον παρακαλεί να τον καταδεχθεί και να μην τον απορρίψει. Ζητεί το έλεός Του να καλύψει το πλήθος των αμαρτιών του και «χαίρων τε καὶ τρέμων ἅμα» ικετεύει να γίνει δεκτός στη μυστική Τράπεζα της θείας Ευχαριστίας, για να μεταλάβει του θείου πυρός.
Η προσευχή είναι απαραίτητη για την ορθή προετοιμασία της ψυχής. Δεν μπορούμε χωρίς την κατάλληλη θερμή προσευχή να προσέλθουμε. Με την «εκ βαθέων» ικεσία, με την ταπεινή και ολόψυχη δέηση, ετοιμάζουμε τον τόπο της υποδοχής του μεγάλου Επισκέπτου. Η ακολουθία της θείας Μεταλήψεως, οι ειδικές πατερικές προσευχές, οπωσδήποτε και η ατομική προσευχή με τα σχετικά αιτήματα, συγκινούν, κατανύσσουν και ενισχύουν την ψυχή, την στρέφουν σταθερά στο προσδοκώμενο γεγονός, την συνοδεύουν στην πορεία της προς τη θεία Λειτουργία και την βοηθούν στη συνειδητή συμμετοχής της στα τελούμενα. Είναι η μυστική συνομιλία της με τον ποθούμενο Κύριο, η δια της προσευχής κοινωνία της με τον Θεό, η οποία την προετοιμάζει για την υποδοχή Του στα βάθη της, για τη θεία Κοινωνία.
Ο πόθος της καρδιάς
Η πνευματική μελέτη και η προσευχή στρέφουν το νου στο Μυστήριο. Συγχρόνως απομακρύνουν από το νου άλλες εγκόσμιες σκέψεις, που διαρκώς μας απασχολούν, ταλαιπωρούν και συγχύζουν την ψυχή μας. Επιπλέον η μελέτη και η προσευχή διώχνουν και τους εφάμαρτους λογισμούς που συχνά μας μολύνουν. Ο νους έτσι φωτίζεται και ατενίζει καθαρός το Μυστήριο.
Τα Μυστήρια όμως περισσότερο προσεγγίζονται με την καρδιά. Για μια συνειδητή συμμετοχή επομένως, απαιτείται, εκτός από την ενασχόληση του νου, και η ενεργοποίηση της καρδιάς.
Με τη μελέτη και την προσευχή που προηγήθηκε, ήδη συγκινήθηκε η καρδιά και πλέον ένας άγιος πόθος γεννήθηκε μέσα της. Αυτός ο πόθος τώρα πρέπει να κυριαρχήσει και να κυβερνήσει την ψυχή.
Οι ψυχές που ετοιμάζονται για τη θεία Λειτουργία και τη θεία Κοινωνία μοιάζουν με τις Μυροφόρες, που ετοίμασαν τα αρώματά τους προκειμένου να προσφέρουν τις νεκρικές τιμές στον αποθανόντα Διδάσκαλο. Με ιερό πόθο έκαναν τις προετοιμασίες τους και με αγία προσμονή περίμεναν να ξημερώσει «η μια των Σαββάτων», η πρώτη εκείνη χριστιανική Κυριακή. Το καθήκον που είχαν να επιτελέσουν συνείχε τις ψυχές τους. Είναι ζήτημα αν έκλεισαν μάτι εκείνη τη νύχτα. Και πολύ νωρίς, πριν ξημερώσει, ξεκίνησαν. «ὄρθρου βαθέως ἦλθον ἐπὶ τὸ μνῆμα» (Λουκ. κδ’ 1). Για να μυρώσουν το νεκρό σώμα εκείνες. Εμείς για να κοινωνήσουμε το αναστημένο σώμα! Πόσο ο πόθος μας πρέπει να είναι μεγαλύτερος και βαθύτερος, πόσο εντονότερη η προσδοκία της ψυχής! Όσο πλησιάζει η ώρα της συμμετοχής μας στην ψυχοτρόφο Τράπεζα, τόσο περισσότερο η ψυχή μας θα πρέπει να βρίσκεται σε ιερή έκσταση, σε αγία προσμονή.
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας προτρέπει και ενισχύει να προσερχόμαστε με πόθο διακαή, ώστε η φωτιά του πόθου μας να προσλάβει «την εκ του άνθρακος πύρωσιν», για να καταφλέξει τις αμαρτίες μας και να φωτίσει τις καρδιές μας, για να μας οδηγήσει τελικά στην κατά χάριν θέωση.
Δεν αρκεί μόνον «η εκ του άνθρακος πύρωσις». Χρειάζεται και «το πυρ του εν ημίν πόθου» για να πυρωθούμε και θεωθούμε.
Για να επιτευχθεί κάτι μεγάλο χρειάζεται πολλή προσπάθεια, και αυτή καταβάλλεται μόνο από εκείνους που σφοδρά το επιθυμούν. Η κοινωνία του Θεού προϋποθέτει πόθο Θεού. Όποιος θέλει να συναντήσει τον Θεό, πρέπει με πόθο ισχυρό και βαθύ να Τον αναζητήσει. Και ο πανάγαθος Θεός απαντάς στους βαθείς πόθους της ανθρώπινης ψυχής. Έρχεται και επισκέπτεται εκείνους που Τον αναζητούν. Και δεν προσφέρει σ’ αυτούς μόνο την αίσθηση της παρουσίας Του, την παρηγοριά και τη δύναμη Του, όλα τα πλούσια δώρα της αγάπης Του, προσφέρει και κάτι πολύ πολυτιμότερο και αγιότερο: το Σώμα και το Αίμα του Υιού Του. «Εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον»!
Η ενεργοποίηση της θελήσεως
Το να συναντήσεις τον Θεό είναι οπωσδήποτε σωτήριο. Είναι όμως και οδυνηρό. Στοιχίζει. Στοιχίζει τη νέκρωση του εαυτού μας, του αμαρτωλού εαυτού μας. Όταν φθάνεις έξω από την πόρτα του Θεού, καταλαβαίνεις ότι δεν μπορείς να εισέλθεις χωρίς να έχεις ένδυμα γάμου. Και όταν ο Θεός χτυπά την πόρτα μας, δεν την χτυπά σαν ένας απλός επισκέπτης, που θα κάνει μια τυπική επίσκεψη και θα αποχωρήσει. Αν Του ανοίξουμε, θα εισέλθει στο σπίτι μας και θα ζητήσει να δει και να τακτοποιήσει και τις πιο σκοτεινές γωνιές της ψυχής μας. Πολλά πρέπει να αλλάξουν μετά τη συνάντηση αυτή και προκειμένου να διατηρηθεί η κοινωνία. Η κοινωνία του Θεού είναι χαρά και ευφροσύνη. Συνεπάγεται όμως και υποχρεώσεις.
Γι’ αυτό και η προετοιμασία μας για τη θεία Κοινωνία δεν πρέπει να περιορισθεί στην προσευχή και στη μελέτη, που στρέφουν το νου στο ιερό Μυστήριο, ούτε μόνο στην καλλιέργεια του πόθου και των αγίων συναισθημάτων, που πρέπει να κυριαρχούν στην καρδιά. Παράλληλα είναι αναγκαία και η ενδυνάμωση της θελήσεως για αγώνα. Έτσι η ψυχή στρέφεται στο ιερό Μυστήριο και με τις τρεις δυνάμεις της, διάνοια, συναίσθημα, θέληση, διατηρείται σε ετοιμότητα για την αξιοποίηση των δωρεών που απορρέουν από την ορθή συμμετοχή σ’ αυτό και βγαίνει πάνοπλη στο πεδίο του πνευματικού αγώνα.
Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στον «Αόρατο Πόλεμο» εξηγεί γιατί η θεία Κοινωνία είναι το ισχυρότερο και αποτελεσματικότερο όπλο του αγώνα μας. Τα άλλα άρματα του αγώνα μας, λέγει, «λαμβάνουν την δύναμιν από τας αξιομισθίας, και την χάριν όπου μας ηξίωσε το Αιμα του Χριστού. Αλλά τούτο το άρμα είναι αυτό το ίδιον Αίμα και αυτό το ίδιον Σώμα, με την ψυχήν και την Θεότητα του Χριστού. Με εκείνα μεν, γίνεται η μάχη κατά των εχθρών με την δύναμιν του Χριστού· με τούτο δε, πολεμούμεν εκείνους, ομού με τον Χριστόν· και ο Χριστός τους πολεμεί ομού με ημάς. Διότι, όστις τρώγει το Σώμα του Χριστού, και πίνει το Αίμα του, μένει με τον Χριστόν, και ο Χριστός μένει με αυτόν· «ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ» (Ιωαν. στ’ 56).
Όθεν και αν ημείς νικήσωμεν τον εχθρόν, με την δύναμιν τούτου του Αίματος τον νικώμεν· καθώς είναι γεγραμμένον εις την Αποκάλυψιν «ότι ἐνίκησαν αὐτὸν διὰ τὸ αἷμα τοῦ ἀρνίου (ιβ’ 11)».
Ο σοφός Αγιορείτης άγιος προτρέπει τη συμμετοχή μας στη θεία Κοινωνία να την αφιερώνουμε στον αγώνα εναντίον ενός συγκεκριμένου πάθους που μας πολεμεί. Γι’ αυτό, αφού μιλάει με λόγους συγκινητικούς για τη μεγάλη, την άπειρη επιθυμία που έχει ο Κύριος να ενωθεί με τον άνθρωπο, την οποία «δεν ημπορεί να την καταλάβει με τελειότητα νους κτιστός», συνιστά να μελετούμε όσο είναι δυνατόν την επιθυμία αυτή. Και συνεχίζει: «Από τας μελέτας λοιπόν και σκέψεις ταύτας, καταλαβαίνοντας εσύ (αγκάλα και πολλά ατελώς) το μέγεθος της επιθυμίας, όπου έχει ο Θεός να εισέλθει εις την καρδίαν σου, δια να νικήσει παντελώς τους εχθρούς τους δικούς του και δικούς σου, θέλεις ανάψει εις τον εαυτόν σου μια ζωντανή όρεξη, να τον δεχθείς δια να ενεργήσει εις εσέ τούτο το αποτέλεσμα. Και έτσι, γινόμενος όλος ανδρειωμένος, και παίρνοντας θάρρος από την ελπίδα, πως έχει να έλθει εις εσέ ο επουράνιος σου αρχιστράτηγος Ιησούς, κράξε πολλάκις εις πόλεμον εκείνο το πάθος, όπου βούλεσαι να νικήσεις, και κατάβαλέ το με διπλές και τριπλές προθυμίες και ορέξεις, μισώντας αυτό, και προβάλλοντας πράξεις αρετής εναντίας εις εκείνο το πάθος. Και ούτω, θέλεις να το κάνεις εσπέρας».
Το πρωί, «ολίγον νωρίτερα από την αγία Κοινωνία», συνιστά να σκεπτόμαστε τις αμαρτίες μας με ντροπή για την αχαριστία και αναξιότητά μας Δίνει όμως θάρρος στην ψυχή: «Αλλ’ όμως πάλιν συλλογιζόμενος μετά ταύτα, ότι η άπειρος άβυσσος της αγαθότητος του Θεού σου προκαλεί εις τα Μυστήριά του την άβυσσον της αχαριστίας σου και ολίγης σου πίστεως, πλησίασε εις αυτόν θαρρετά, και δος του ευρύχωρον τόπον εις την καρδιάν σου, δια να γίνει εις αυτήν ολόκληρος Δεσπότης και Κυρίαρχος. Πώς; Και με τι τρόπον; Όταν αποδιώξεις από αυτήν την καρδιάν σου κάθε διάθεση και αγάπη των κτισμάτων, κλείωντας αυτήν, δια να μπει ποιος άλλος, παρά ο Θεός σου».
Και μετά τη συμμετοχή μας στο Ποτήριο της Ζωής, προτρέπει να εισέλθουμε «ευθύς εις τα απόκρυφα της καρδιάς μας, προσκυνώντας τον Κύριον πρώτον με κάθε ταπείνωση και ευλάβεια». Και στη συνέχεια προτρέπει να Του μιλήσουμε νοερώς με τα εξής λόγια: «Εσύ βλέπεις, ω μόνον μου αγαθόν, πόσον εύκολα εγώ σε βλάπτω, και πόσην δύναμιν έχει κατ’ εμού τούτο το πάθος, όπου με πολεμεί· και ότι, από λόγου μου, δεν έχω δύναμη να ελευθερωθώ. Δια τούτο, δικός σου κυρίως είναι τούτος ο πόλεμος, και από εσέ μόνο ελπίζω την νίκη, αγκαλά και είναι χρεία να πολεμώ και εγώ».
Τέλος, συμβουλεύει τον χριστιανό που μετέλαβε, να στραφεί προς τον ουράνιο Πατέρα και να Του προσφέρει «δια ευχαριστίαν, και δια την νίκην του εαυτού του, τον ευλογημένον του Υιόν, όπου αυτός του έδωκεν εις τα Μυστήρια, και όπου ήδη κρατεί αυτός μέσα εις τα σπλάγχνα του», και του υπενθυμίζει το χρέος του: «Και πολεμώντας γενναίως κατά του πάθους εκείνου, όπου σε πολεμεί, πρόσμενε με πίστη την νίκην από τον Θεόν. Και δεν είναι τρόπος δια να σου την υστερήσει, αν ίσως εκ μέρους σου κάνεις όσον δύνασαι, και με όλον οπού ήθελεν αργοπορήσει να σου την δώσει».
Με τον τρόπο αυτό ο πιστός αγωνιστής χριστιανός αξιοποιεί την παντοδύναμη χάρη του Μυστηρίου στο συγκεκριμένο καθημερινό του αγώνα. Δεν αγωνίζεται γενικά, με πυρά εφ’ όλου του μετώπου, διότι αυτό δεν φέρνει ουσιαστικά αποτελέσματα. Θέτει συγκεκριμένους στόχους, προσπαθεί να απαλλαγεί από συγκεκριμένα πάθη που τον πολεμούν, και παλεύει να το πετύχει με τον συστηματικό αγώνα του και με την πολύτιμη βοήθεια του αγιοτάτου Μυστηρίου. Ο Κύριος, παρών δια του Μυστηρίου στο πεδίο μάχης της καρδιάς μας, δίνει τον αγώνα και κερδίζει τη νίκη για λογαριασμό μας.
Η συμμετοχή μας στο Μυστήριο προκαλεί οπωσδήποτε βαθιά χαρά και είναι ουράνια ευλογία. Συγχρόνως είναι και προετοιμασία για μεγαλύτερο αγώνα, για εντονότερες προσπάθειες, προκειμένου να ελευθερώνεται από τα πάθη η ψυχή μας και να πορεύεται με μεγαλύτερη συνέπεια στην οδό του αγιασμού της.
Απόσπασμα από το βιβλίο “Το μυστήριο της κοινωνίας του Θεού”
του Αρχιμ. Αστερίου Σ. Χατζηνικολάου
