Οι Χριστιανοί ψυχή του κόσμου

Από το έκτο κεφάλαιο της “Προς Διόγνητον Επιστολής”*

Πρωτότυπο κείμενο

VI 1 Ἁπλῶς δ’ εἰπεῖν, ὅπερ ἐστίν ἐν σώματι ψυχή, τοῦτ’ εἰσίν ἐν κόσμῳ Χριστιανοί. 2 ἔσπαρται κατά πάντων τῶν τοῦ σώματος μελῶν ἡ ψυχή, καί Χριστιανοί κατά τάς τοῦ κόσμου πόλεις. 3 οἰκεῖ μέν ἐν τῷ σώματι ψυχή, οὐκ ἔστι δέ ἐκ τοῦ σώματος· καί Χριστιανοί ἐν κόσμῳ οἰκοῦσιν, οὐκ εἰσί δέ ἐκ τοῦ κόσμου. 4 ἀόρατος ἡ ψυχή ἐν ὁρατῷ φρουρεῖται τῷ σώματι· καί Χριστιανοί γινώσκονται μέν ὄντες ἐν τῷ κόσμῳ, ἀόρατος δέ αὐτῶν ἡ θεοσέβεια μένει. 5 μισεῖ τήν ψυχήν ἡ σάρξ καί πολεμεῖ μηδέν ἀδικουμένη, διότι ταῖς ἡδοναῖς κωλύεται χρῆσθαι· μισεῖ καί Χριστιανούς ὁ κόσμος μηδέν ἀδικούμενος, ὅτι ταῖς ἡδοναῖς ἀντιτάσσονται. 6 ἡ ψυχή τήν μισοῦσαν ἀγαπᾷ σάρκα καί τά μέλη· καί Χριστιανοί τούς μισοῦντας ἀγαπῶσιν. 7 ἐγκέκλεισται μέν ἡ ψυχή τῷ σώματι, συνέχει δέ αὐτή τό σῶμα· καί Χριστιανοί κατέχονται μέν ὡς ἐν φρουρᾷ τῷ κόσμῳ, αὐτοί δέ συνέχουσι τόν κόσμον. 8 ἀθάνατος ἡ ψυχή ἐν θνητῷ σκηνώματι κατοικεῖ· καί Χριστιανοί παροικοῦσιν ἐν φθαρτοῖς, τήν ἐν οὐρανοῖς ἀφθαρσίαν προσδεχόμενοι. 9 κακουργουμένη σιτίοις καί ποτοῖς ἡ χυψή βελτιοῦται· καί Χριστιανοί κολαζόμενοι καθ’ ἡμέραν πλεονάζουσι μᾶλλον. 10 εἰς τοσαύτην αὐτούς τάξιν ἔθετο ὁ θεός, ἥν οὐ θεμιτόν αὐτοῖς παραιτήσασθαι.

Απόδοση στα νεοελληνικά

VI 1 Και με μια λέξη, ό,τι ακριβώς είναι η ψυχή στο σώμα, αυτό είναι οι Χριστιανοί στον κόσμο. 2 Η ψυχή είναι απλωμένη σε όλα τα μέλη του σώματος, και οι Χριστιανοί στις πόλεις του κόσμου. 3 Κατοικεί βέβαια στο σώμα η ψυχή, όμως δεν προέρχεται απ’ το σώμα· και οι Χριστιανοί κατοικούν στον κόσμο, όμως δεν είναι από τον κόσμο. 4 Αόρατη η ψυχή φυλάγεται μέσα σε σώμα ορατό· και οι Χριστιανοί αναγνωρίζονται μέσα στον κόσμο, όμως η θεοσέβειά τους μένει αόρατη. 5 Μισεί την ψυχή η σάρκα και την πολεμά χωρίς να αδικείται καθόλου απ’ αυτή, επειδή εμποδίζεται να κυλιέται στις απολαύσεις· μισεί και τους Χριστιανούς ο κόσμος χωρίς να αδικείται καθόλου απ’ αυτούς, επειδή αντιτάσσονται στις ηδονές. 6 Η ψυχή αγαπά τη σάρκα που τη μισεί και τα μέλη του σώματος· και οι Χριστιανοί αγαπούν εκείνους που τους μισούν. 7 Η ψυχή βρίσκεται μέσα στο σώμα, αυτή όμως συγκρατεί το σώμα· και οι Χριστιανοί κρατούνται μέσα στον κόσμο σαν σε φυλακή, αυτοί όμως συγκρατούν τον κόσμο. 8 Αθάνατη η ψυχή κατοικεί μέσα σε θνητό σκήνωμα· και οι Χριστιανοί κατοικούν προσωρινά μέσα στη φθορά, ενώ περιμένουν την ουράνια αφθαρσία. 9 Όσο ταλαιπωρείται με τη στέρηση των φαγητών και ποτών η ψυχή βελτιώνεται· και οι Χριστιανοί με τις καθημερινές τιμωρίες αυξάνουν περισσότερο. 10 Ο Θεός τους έβαλε σε τόσο υψηλή θέση, ώστε δεν είναι σωστό αυτοί να παραιτηθούν.

___________________________________________

*Πρόκειται για ένα σύντομο κείμενο της πρώτης περιόδου της χριστιανικής γραμματολογίας, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως δοκίμιο, ενώ παρουσιάζεται με τη μορφή επιστολιμαίας διατριβής. Σχετικά με τον συγγραφέα, τον παραλήπτη και τον χρόνο συγγραφής της επιστολής δεν είναι σχεδόν τίποτα γνωστό. Μπορούμε ενδεχομένως να το αποδώσουμε σε μαθητή του αρχαίου απολογητού Αριστείδου του Αθηναίου (καθώς σε πολλά σημεία θυμίζει την Απολογία του) ή του Αθηναγόρου, οπότε και ως τόπο της συγγραφής μάλλον τον χώρο των Αθηνών πρέπει να θεωρήσουμε, που υπήρξε η κοιτίδα της χριστιανικής απολογητικής. Αν η απόδοση στο περιβάλλον αυτών των συγγραφέων είναι σωστή, τότε και ο χρόνος της συγγραφής πρέπει να κυμανθεί από το β’ μισό του 2^ου μ.Χ. μέχρι τις αρχές του 3^ου (175-200 μ.Χ.). Το όνομα του παραλήπτη (Διόγνητος) είναι ελληνικό. Δεν είμαστε όμως σε θέση να ταυτίσουμε το όνομα αυτό με κάποιο από τα γνωστά επίσημα πρόσωπα της εποχής εκείνης (το ότι πρόκειται για επίσημο πρόσωπο φαίνεται από την προσφώνηση «κράτιστε» [I 1]). Το θέμα της επιστολής αυτής μπορεί να συνοψιστεί σε μια απορία του Διογνήτου την οποία και έρχεται να απαντήσει, σχετική με το «καινόν τούτο γένος» των Χριστιανών που εμφανίστηκε πρόσφατα στον κόσμο.

Όλο το κείμενο προέρχεται από ειδική έκδοση της Χριστιανικής Φοιτητικής Δράσης που είχε δοθεί στα μέλη της ως ενθύμιο στη λήξη του ακαδημαϊκού έτους 2006-2007.