(6 ψήφοι,
μέσος όρος: 4.33
από 5)
Loading...ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ
Η υπερηφάνεια είναι η μεγαλύτερη πνευματική αρρώστια. Σαν την βδέλλα που, αν κολλήσει επάνω σου, σου ρουφάει το αίμα, έτσι και η υπερηφάνεια ρουφάει όλο το εσωτερικό του ανθρώπου. Φέρνει και πνευματική ασφυξία, γιατί καταναλώνει όλο το πνευματικό οξυγόνο της ψυχής. Κοίταξε να πετάξεις τον εαυτό σου, γιατί αν δεν πετάξεις τον εαυτό σου, θα σε πετάξει ο εαυτός σου. Αν πετάξεις τον εαυτό σου, μετά θα πετάς. Τι τον κρατάς τον εαυτό σου για τον εαυτό σου; Το κομμάτι της αγάπης που κρατάς για τον εαυτό σου, το αφαιρείς από την ολοκληρωτική αγάπη που πρέπει να έχεις για τους άλλους.
Αν γνωρίσεις τον εαυτό σου, θα δεις ότι δεν έχεις τίποτα δικό σου και τίποτε δεν μπορείς να κάνεις χωρίς τη 
βοήθεια του Θεού. Αν λοιπόν καταλάβεις πως ότι καλό κάνεις είναι από τον Θεό και όσες χαζομάρες κάνεις είναι δικές σου, τότε θα πάψεις να έχεις εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και θα απαλλαγείς από την αυτοπεποίθηση.
Λίγο αν μας εγκαταλείψει η Χάρις του Θεού, τίποτε δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε. Είναι απλά τα πράγματα. Έχει, ας υποθέσουμε, κάποιος μερικές ικανότητες και υπερηφανεύεται γι’ αυτές. Πρέπει να σκεφθεί: Που τις βρήκε; Του τις έδωσε ο Θεός. Αυτός τι έκανε; Τίποτε. Δίνει λ.χ. ο Θεός σε κάποιον λίγο παραπάνω μυαλό και μπορεί να έχει μια μεγάλη επιχείρηση και να ζει άνετα. Να υπερηφανευτεί ότι τα καταφέρνει; Λίγο να τον εγκαταλείψει ο Θεός, μπορεί να χρεοκοπήσει και να πάει φυλακή.
Όταν κάποιος κάνει κάτι ταπεινά και με αγάπη και δεν βρει αναγνώριση, μπορεί να του έρθει και ένα παράπονο. Αυτό είναι ανθρώπινο -όχι φυσικά ότι και αυτό είναι σωστό, αλλά τότε έχει κανείς κάποια ελαφρυντικά. Όταν όμως απαιτεί την αναγνώριση, αυτό είναι βαρύ∙ έχει μέσα εγωισμό και ανθρωπαρέσκεια. Όσο μπορείς, να κινείσαι ταπεινά. Ότι κάνεις να το κάνεις με φιλότιμο, για τον Χριστό και όχι από κενοδοξία για να ακούσεις το «μπράβο» από τους ανθρώπους. Όταν ο άνθρωπος δε δέχεται τα «μπράβο» από τους ανθρώπους και εργάζεται μόνο για τον Θεό, τότε ανταμείβεται από τον Θεό και σ’ αυτήν τη ζωή με την άφθονη Χάρη Του και στην άλλη με τα αγαθά του Παραδείσου.
Σε κάθε σου ενέργεια, ακόμη και στην παραμικρή σου κίνηση, κέντρο να είναι ο Θεός. Στρέψε όλο τον εαυτό σου προς τον Θεό. Αν αγαπήσεις τον Θεό, ο νους σου θα είναι συνέχεια στο πως να ευχαριστήσεις τον Θεό, και όχι στο πως να αρέσεις στους ανθρώπους.
Δυστυχώς, πολλές φορές οι πνευματικοί άνθρωποι θέλουν την αρετή, αλλά θέλουν και κάτι που να τρέφει την υπερηφάνεια τους, δηλαδή αναγνώριση, πρωτεία κ.τ.λ., κι έτσι μένουν με ένα κενό στην ψυχή τους, το κενό της κενοδοξίας∙ δεν υπάρχει το πλήρωμα, το φτερούγισμα της καρδιάς. Και όσο μεγαλώνει η κενοδοξία τους, τόσο μεγαλώνει και το κενό μέσα τους και τόσο περισσότερο υποφέρουν.
Μόνο με τα αντίθετα των κοσμικών επιδιώξεων θα μπορέσεις να κινηθείς στον πνευματικό χώρο. Στοργή θέλεις; Να χαίρεσαι, όταν δε σου δίνουν σημασία. Ζητάς θρόνο; Κάθισε τον εαυτό σου στο σκαμνί. Ζητάς επαίνους; Αγάπησε την περιφρόνηση, για να νιώσεις την αγάπη του Περιφρονημένου Ιησού. Ζητάς δόξα; Ζήτα την αδοξία, για να νιώσεις την δόξα του Θεού. Και όταν νιώσεις την δόξα του Θεού, θα νιώθεις τον εαυτό σου ευτυχισμένο και θα έχεις μέσα σου την μεγαλύτερη χαρά απ’ όλες τις χαρές του κόσμου.
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ
Δεν γνωρίσαμε τον εαυτό μας. Αν τον γνωρίσουμε, η ψυχή μας θα χαίρεται και θα ζητά ταπεινά το έλεος του Θεού. Η γνώση του εαυτού μας γεννά την ταπείνωση. Γιατί, όσο περισσότερο γνωρίζει ο άνθρωπος τον εαυτό του, τόσο περισσότερο ανοίγουν τα μάτια της ψυχής του και βλέπει καθαρότερα την μεγάλη του αδυναμία. Γνωρίζει την αθλιότητά του και την αχαριστία του, καθώς και την μεγάλη αρχοντιά και την ευσπλαχνία του Θεοί, οπότε συντρίβεται εσωτερικά, ταπεινώνεται πολύ και αγαπάει τον Θεό πολύ.
Όταν σε ταπεινώνει ο άλλος και το δέχεσαι, τότε έχεις πραγματική ταπείνωση, γιατί πραγματική ταπείνωση είναι η ταπείνωση στην πράξη, όχι στα λόγια. Μια φορά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ρώτησε τους ανθρώπους που είχαν συγκεντρωθεί γύρω του: «Ποιος από σας δεν έχει υπερηφάνεια;». «Εγώ», είπε κάποιος. «Έλα εδώ εσύ που δεν έχεις υπερηφάνεια, του λέει. Κόψε το μισό μουστάκι και πήγαινε στη πλατεία». «Α, αυτό δεν μπορώ να το κάνω», του απαντά. «Ε, τότε δεν έχεις ταπείνωση», του λέει. Ήθελε να πει ο Άγιος ότι χρειάζεται έμπρακτη ταπείνωση.
Όταν ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του κάτω από όλους, κάτω, κάτω…, από εκεί βγαίνει επάνω στον Ουρανό. Αλλά εμείς τι κάνουμε; Συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους και βγάζουμε συμπεράσματα ότι είμαστε ανώτεροι από εκείνους. «Και από εκείνον είμαι καλύτερος, λέμε, και από τον άλλο… Δεν είμαι σαν κι αυτόν…». Από τη στιγμή όμως που έχουμε τον λογισμό ότι ο άλλος είναι κατώτερος από εμάς, δεν μπορούμε να βοηθηθούμε.
Ο άνθρωπος ένα μόνο μπορεί να ξέρει: ότι δεν έχει καλή πνευματική κατάσταση. Ακόμη και να έχει, δεν την βλέπει, επειδή και τότε μόνο την αμαρτωλότητά του βλέπει. Γιατί όποιος αγωνίζεται για την πρόοδο την πνευματική, ποτέ δεν βλέπει την πρόοδό του∙ μόνο τις πτώσεις του βλέπει. Οι ταπεινοί και αφανείς ήρωες του Χριστού είναι οι εξυπνότεροι του κόσμου, διότι κατορθώνουν να φυλάσσουν τον πνευματικό τους θησαυρό στο θησαυροφυλάκιο του Θεού. Γι’ αυτό μεγάλη χαρά να νιώθουμε όταν ζούμε στην αφάνεια, γιατί τότε θα δούμε πρόσωπο Θεού στην άλλη ζωή και θα νιώθουμε και απ’ αυτήν τη ζωή την παρουσία Του δίπλα μας.
Όταν υπάρχει ταπείνωση ο διάβολος δεν μπορεί να ρίξει την ψυχή. Ο ταπεινός δεν πέφτει, γιατί βαδίζει χαμηλά. Ο Γερο- Αββακούμ, όταν ασκήτευε στην έρημο της Βίγλας, τι είχε πάθει! Μια μέρα που έκανε προσευχή με το κομποσκοίνι επάνω σ’ ένα βράχο του παρουσιάζεται ξαφνικά ο διάβολος ως «άγγελος φωτός». «Αββακούμ, του λέει, με έστειλε ο Θεός να σε πάρω στον Παράδεισο γιατί έγινες πια άγγελος∙ έλα να πετάξουμε». «Μα εσύ έχεις φτερά, του λέει ο Γέροντας Αββακούμ, εγώ πώς θα πετάξω;». Και ο δήθεν άγγελος του λέει: «Κι εσύ έχεις φτερά, αλλά δεν τα βλέπεις». Τότε ο Γερο-Αββακούμ έκανε το σταυρό του και είπε: «Παναγιά μου, τι είμαι εγώ για να πετάξω;». Αμέσως ο δήθεν άγγελος έγινε ένα μαύρο παράξενο κατσίκι με φτερά σαν της νυχτερίδας και εξαφανίστηκε.
Βλέπετε πως με την ταπείνωση μπορούμε να καταλάβουμε τις παγίδες του διαβόλου;
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πάθη και Αρετές», του γέροντος Παϊσίου του αγιορείτου
Μόλις διαβάζεις αυτό το άρθρο καταλαβαίνεις τι είναι η ταπείνωση και τι δεν είμαστε εμείς… Καταλαβαίνεις ότι έχεις πολύ δρόμο ακόμη ,να διανύσεις στο μονοπάτι της ταπείνωσης.Ο π.Παϊσιος σε συμβουλεύει, λοιπόν, και σε καθοδηγεί σχετικά με το πως θα κατακτήσεις αυτή την αρετή!
O άγιος Βαρσανούφιος μας διασώζει τα εξής, σε απάντηση που έδωσε σε υποτακτικό του: Εσένα σε ελέγχω γιατί, ενώ διαλαλείς ότι κατέχεις την ταπείνωση, εν τούτοις με τα πολλαπλά σου παράπονα για τους συνανθρώπους σου αποδεικνύεις το αντίθετο… Σε κακολογούν και σε βρίζουν κι εσύ επαναστατείς… Σε επαινούν και σε κολακεύουν κι εσύ χαίρεσαι και καμαρώνεις… Άλλοι προοδεύουν κι εσύ ζηλεύεις… Βρε, ευλογημένε! Πως πιστεύεις ότι είσαι «πτωχός το πνεύματι» με τέτοια καμώματα; Αυτός παιδί μου, συνεχίζει ο Άγιος, που πιστεύει πραγματικά στην αμαρτωλότητά του, αυτός είναι και ταπεινός, διότι δεν αντιλέγει όπως εσύ, δεν οργίζεται, δεν κατακρίνει κανένα και για τίποτα, δεν ζηλεύει, δεν αυτοεπαινείται, δεν αντιλογεί, δεν αντιμάχεται, δεν μνησικακεί και δεν κενοδοξεί, αλλά θεωρεί όλους τους άλλους καλύτερους από τον εαυτό του… Πρόσεξε γιατί η αιτία κάθε κακού δεν είναι ούτε οι άνθρωποι, ούτε οι δαίμονες, αλλά μόνο ο κακός σου εαυτός…»
Και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας λέει πως όσο περισσότερα τάλαντα έχουμε τόσο πιο πολύ πρέπει να ταπεινωνόμαστε με την αγαθή σκέψη ότι είμαστε ανάξιοι για ένα τέτοιο πλούτο χαρισμάτων. Πρέπει να ζούμε με τη συναίσθηση ότι όσο αυξάνονται τα χαρίσματα μας τόσο αυξάνεται και το χρέος των αμαρτιών μας…
Νομίζω πως αν μας διακρίνει η ταπείνωση τότε θα είμαστε πιο ήρεμοι και ήσυχοι και δε θα μας ταρράζουν οι προσβολές των άλλλων.
“Όταν ταπεινωθείς όλοι θα σου φαίνονται άγιοι.”
Τη σπουδή μη οκνηροί, το πνεύματι ζέοντες, τω Κυρίω δουλεύοντες (Ρωμ. ΙΒ’11)
Σ’ αυτό το στίχο σκιαγραφείται πολύ παραστατικά και εύστοχα η σχέση και ο βαθμός εξάρτησής μας απ’ τον Κύριο. Απ’ την άλλη πάλι ο ίδιος ο Χριστός αναφερόμενος στους μαθητές Του, τους λέει «ουκέτι υμάς λέγω δούλους […]υμάς δε είρηκα φίλους, ότι πάντα α ήκουσα παρά του πατρός μου εγνώρισα υμίν (Ιωάν.ΙΕ’15). Πώς άραγε συμβαδίζουν αυτές οι δύο εντολές;
Η σύζευξη των δύο αυτών φράσεων πραγματώνεται με την αρετή της αγάπης. Τον δούλο και τον Κύριό Του τους συνδέει μια άρρηκτη, αγαπητική ένωση που σπάει τα δεσμά του ατομισμού και ανάγει τη σχέση αυτή στη σφαίρα του ετεροπροσδιορισμού ενσπείροντας της μια ουράνια οντολογική προοπτική. O απόστολος Παύλος τονίζει ότι η υπερηφάνεια μας εμποδίζει να είμαστε δούλοι του Χριστού: «ει έτι γαρ ανθρώποις ήρεσκον, Χριστού δούλος ουκ αν ημήν» και «μη κατ’οφθαλμοδουλίαν ως ανθρωπάρεσκοι, αλλ΄ως δούλοι του Χριστού, ποιούντες το θέλημα του Θεού εκ ψυχής»
Επίσης, υπάρχουν πολλά χωρία στην Κ.Δ. που προβάλλουν το πνεύμα διακονίας, ταπείνωσης και υπακοής όχι μόνο ως προς τη σχέση μας με το Θεό, αλλά και με τους συνανθρώπους μας: «ος εάν θέλει εν υμίν είναι πρώτος, έσται υμών δούλος» και «μη την ελευθερίαν εις αφορμήν τη σαρκί, αλλά δια της αγάπης δουλεύετε αλλήλοις». Το να νιώθουμε ότι είμαστε δούλοι του Χριστού ότι βρισκόμαστε δηλαδή σε απόλυτη εξάρτηση απ’ την παντοδύναμη παρουσία Του (χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν), σημαίνει ταυτόχρονα ότι πρέπει και η νοοτροπία μας και οι πράξεις μας να είναι εναρμονισμένες με το πορτρέτο του δούλου. Με απλά λόγια θα πρέπει να επιδιώκουμε και να επιζητούμε την αφάνεια, την απαρέσκεια, την ανωνυμία, την ασημότητα και όχι την προβολή, την αναγνωρισιμότητα, την ανθρωπαρέσκεια, τη δόξα, τη λάμψη του βιρτουόζου.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Στις ποικίλες αφορμές που μας δίνονται στη ζωή για καταξίωση -σ’ αυτές δηλαδή που μας ξεχωρίζουν απ’ τους πολλούς και μας δίνουν μια ανώτερη θέση στη διαστρωμάτωσης της κοινωνικής πυραμίδας ή του κοινωνικού μας περιγύρου- εμείς να ποθούμε την απαξίωση.
Σε μια εποχή, λοιπόν, που η νέα τάξη πραγμάτων θέλει να ανταγωνιζόμαστε για την πρωτοκαθεδρία -με την κυριολεκτική και τη μεταφορική σημασία- εμείς να κινηθούμε αντίθετα στο ρεύμα διεκδικώντας τη θέση του ουραγού.
Δόξα τω Θεώ, στο χώρο της ΧΦΔ υπάρχουν πλούσια παραδείγματα φοιτητών και φοιτητριών που ακολουθούν τον ένδοξο δρόμο της ηρωικής αφάνειας! Εύχομαι, με πρώτο τον εαυτό μου, να τους μιμηθούμε!
Συνοψίζοντας την παραπάνω συλλογιστική πορεία, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι οφείλουμε να μιμηθούμε «κατά πάντα» την ακραία, υπερβατική και μαξιμαλιστική ταπείνωση των «δια Χριστόν σαλών» αγίων της Εκκλησίας μας, πλην της σαλότητάς τους (η οποία προϋποθέτει προσωπική κλήση και θεία έμπνευση).
Τον χαρακτηρισμό “μαξιμαλιστικό” τον αναφέρεις συχνά. Σε τι αντιστοιχεί; ή στην προκειμένη, πώς ερμηνεύεται η “μαξιμαλιστική ταπείνωση;”
“μαξιμαλισμός ο [maksimalizmós] Ο17 : (πολ.) προβολή ή επιδίωξη στόχων και συνθημάτων που ξεπερνούν τα όρια του εφικτού”
Τον όρο αυτό τον έχω χρησιμοποιήσει άλλη μια φορά αν θυμάμαι καλά. Είναι φιλοσοφικός όρος. Ετυμολογικά προέρχεται απ’ τη λέξη maximus που σημαίνει μέγιστος και φιλοσοφικά ερμηνεύεται ως το μεθόριο του μεγίστου κατορθωτού με το υπερβατικό ή ακατόρθωτο. Δηλαδή, ο στόχος που θέτεις είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί ανθρωπίνως. Απαιτείται, υπέρβαση της φύσης.
Επίσης, ο μαξιμαλισμός συνδέεται με ένα πολιτικό ρεύμα της ιταλικής αριστεράς τη δεκαετία του 1920. Προφανώς δε χρησιμοποιώ στην προκειμένη περίπτωση αυτή την ερμηνεία του όρου, αλλά την αναφέρω για να σε καλύψω πλήρως.
Η ταπείνωση είναι μια από τις μεγαλύτερες αρετές. Αυτή είναι που μπορεί να μας σώσει και να μας οδηγήσει στην σωτηρία της ψυχής μας. Με την ταπείνωση ο άνθρωπος συναισθάνεται την αμαρτωλότητά του, κατηγορεί τον εαυτό του για τις αμαρτίες και τα πάθη του και όχι τους άλλους.Άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός είναι αυτός που πρώτος μας δίδαξε την ταπείνωση με το να κατεβεί από τον ουρανό στη γη, να γίνει άνθρωπος, να πάθει και να σταυρωθεί σηκώνοντας στους ώμους του τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων για την σωτηρία μας.
Δεν ξέρω τι είναι ταπείνωση. αλλά σίγουρα ο πραγματικά ταπεινός προδίδεται από την κατάσταση του, όπως και ο υποκριτής ταπεινόσχημος ρεζιλεύεται από την ψευτοταπείνωση του. οι ταπεινοί άνθρωποι που γνώρισα, ήταν ντόμπροι, αυθεντικοί, ευθείς, έξω καρδιά και απονήρευτοι σαν περιστέρια άλλα ξύπνοι σαν τα τσακάλια. μπορούσαν, να φωνάξουν, να μαλώσουν, να υπερασπιστούν το δίκαιο αλλά εν τέλει για όσους το βλέπαν τον εαυτό τους βάζαν υπόδικο και δεν κατακρίναν τους άλλους…
Ζητωντας απο μας ο Θεος να ειμαστε ταπεινοι,δεν μας υποτασσει,δεν μας υποδουλωνει,απλα μας προσγειωνει στην πραγματικοτητα…
Και η πραγματικοτητα ειναι οτι ειμαστε πλασματα ευαλωτα και αδυναμα.Ευαλωτα σε αρρωστειες και τραυματισμους,αδυναμα μπρος σε αμετρητα παθη,ελαττωματα και αδυναμιες…
Ακομη και τα οσα καλα χτισαμε στη ζωη αυτη,με τη χαρη και τις αρετες που μας εδωσε ο Θεος τα κατορθωσαμε..
Μεγαλη αρετη η ταπεινωση και η αυτογνωσια…
Καλό καλοκαίρι, εύχομαι. Όπως λέει και μία φράση, το πνεύμα είναι πρόθυμο, η σάρκα όμως, θέλει τα δικά της, τα τεμπέλικα, κατά τη γνώμη μου. Το θέμα όμως είναι, πως ακόμη και το πνεύμα, είναι αδύναμο, ώστε να έρθει σε μετάνοια, επειδή όπως το σκέφτομαι, κανένας άνθρωπος, έστω και αληθινά χριστιανός, δεν θα είναι, ποτέ, τόσο δυνατός, ώστε να ρίξει το ποσοστό του εγωισμού του και να ανταποκριθεί, ας πούμε, στο κάλεσμα κάποιου, ο οποίος πιθανόν, ζητά έστω μία συμβουλή, για τα πνευματικά και ιδιαίτερα, ενώ δείχνει σημάδια μετάνοιας και επιστροφής, στον Θεό. Οι περισσότεροι, απ’ όσους, αποφασίσουν να αποτάξουν από πάνω τους, κάθε τι που τους συνδέει με τα κοσμικά και τους πειρασμούς, υποστηρίζοντας πως προσπαθούν να είναι εντάξει με ότι θέλει ο Θεός, ακόμη κι αυτοί, κουβαλούν μέσα τους, ψήγματα ρατσισμού για τον συνάνθρωπο / Οι εμπειρίες τους, ως αμαρτωλοί, προτού μετανοήσουν, εξακολουθούν να ορίζουν, την συμπεριφορά τους, ως θετική ή αρνητική αντιμετώπιση απέναντι σε άτομα που δεν βίωσαν όταν έπρεπε, καταστάσεις, κάτι που γεννάει κακές σκέψεις στον νου ακόμη και του χριστιανού, χαρακτηρίζοντας υποδεέστερους, όσους άργησαν στην ζωή. Για ένα, είμαι σίγουρος: πως όποιος επιτεθεί στα παιδιά του Θεού, ο Θεός, θα τους ρίξει βαρύ πέλεκυ, τώρα ή στην κόλαση. Προσωπικά δεν θα αφαιρέσω από εμένα την πεποίθηση, πως όλοι οι άνθρωποι είναι αδύναμοι και κανένας δεν πέτυχε, ποτέ, την αληθινή ταπείνωση. Ούτε είναι δυνατόν, να βρεθεί έλεος ανθρώπου προς άνθρωπο σε τέτοιο βαθμό, που να δικαιολογεί, παρουσία Θεού. Η κοινωνία μας είναι ήδη, αρκετά χάλια και όποιος ή όποια, πιστεύει, πως ο αδικημένος, βρίσκει, ποτέ, δικαίωση, πλανάται οικτρά, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Καλή συνέχεια. Ευχαριστώ. Με σεβασμό, Γεράσιμος Μηνάς.